aus Franciscus moedigt ons aan om vertrouwd te raken met onzekerheid, schrijft Timothy Radcliffe op een Amerikaanse katholieke website. De oud-magister van de dominicanen hoopt op hervorming van de kerk, en &vooral dat vrouwen diaken gewijd mogen worden en zo kunnen preken tijdens de Eucharistie’.
De Engelse dominicaan Timothy Radcliffe reageert in dit artikel op het grote interview met de paus dat onlangs via tal van tijdschriften van de jezuïeten werd verspreid. Klik hier om dat te lezen: Interview_paus_Franciscus
Timothy Radcliffe o.p. Foto Arjan Broers
De paus begint het interview met een verwijzing naar Caravaggio’s De roeping van Mattheus. Dat schilderij ontsluit de kern van zijn leven en zending. Jezus kijkt naar Mattheüs, gebogen over zijn geld. Franciscus identificeert zich met hem: &Dit ben ik, een zondaar op wie de Heer zijn blik heeft gericht’. Tegelijk ziet hij als de christelijke opdracht om die helende manier van kijken aan anderen aan te bieden.
Als we mensen echt durven zien in hun waardigheid en menselijkheid, dan zullen we ontdekken wat de juiste woorden zijn. Wie weet waar dit ons zal brengen?
Paus Franciscus is diepgaand beïnvloed door de stichters van twee religieuze ordes: Franciscus van Assisi en Ignatius van Loyola. Het zou interessant zijn te bezien hoe deze twee tradities op elkaar inwerken. Want als wij aan onze beperktheid willen ontsnappen, hebben we altijd verschillende perspectieven nodig om verder te kunnen kijken.
Als jezuïet geeft de paus een centrale plaats aan het vermogen tot onderscheiding. Dat impliceert geduld en het nemen van tijd om te denken, bidden en overleggen. Dit te zien is vitaal om de eerste periode van deze paus te snappen. Mensen worden ongeduldig, maar hij zegt: &Ik geloof dat we altijd tijd nodig hebben om de fundamenten te leggen van echte verandering. Ik wil nooit te snel beslissingen nemen’.
Dit is in tegenspraak met de druk van media om mensen snel en simpel samen te vatten. Onzekerheid is in deze cultuur onverdraaglijk. Maar we moeten onze weg vooruit aanvoelen: &Een jezuïet denkt altijd, en nog eens en nog eens, ondertussen kijkend naar zijn weg tot de horizon, met Christus in het centrum’.
Paus Franciscus zegt dat &de hervorming van de structuur en de organisatie secundair zijn. Dat wil zeggen: ze komen als tweede. De eerste hervorming is die van de houding’. Structurele verandering van het bestuur van de kerk is van vitaal belang, maar het moet volgen uit een nieuwe manier van kerk-zijn, waarin wij de sacristie verlaten, mensen ontmoeten en van binnenuit contact maken met hun lijden en hun vragen.
Op dit punt laat de paus zelf zien welke kant het op gaat. Hij heeft het vermogen om gebaren te stellen die ruimte maken voor nieuwe perspectieven. Zijn eerste bezoek buiten Rome was aan Lampedusa, waar zoveel immigranten zijn gestorven terwijl ze Europa binnen probeerden te komen. Of denk aan zijn bezoek aan een sloppenwijk in Rio de Janeiro. Het christendom is een godsdienst van sacramentele gebaren, het uitgieten van water en het breken van brood, en de krachtige gebaren die de paus stelt, maakt ruimte voor de toekomst.
Deze nieuwe manier van kerk-zijn moet uiteindelijk vorm krijgen in de structuren. Paus Franciscus zegt: &De dicasterieën van de Romeinse curie staan ten dienste van de paus en de bisschoppen’. Dit betekent ook dat de paus ophoudt een monarch te zijn die vanuit de hoogte over de kerk presideert, maar dat hij weer de bisschop van Rome wordt, deel van het college van bisschoppen.
Vanaf het moment dat hij op het balkon van de Sint Pieter stapte, heeft Franciscus laten zien dat dit zijn bedoeling is. Zijn pontificaat zou wel eens de meest fundamentele verandering in het kerkbestuur in eeuwen kunnen brengen: van monarchie naar collegialiteit.
Veel van de theologie van de kerk van emeritus-paus Benedictus impliceerde verschuivingen. Franciscus wil die ook uitvoeren. Hij staat erop dat de kerk terugkeert naar modellen van synodaal bestuur en echte raadpleging. Leken zullen ook een stem hebben, zoals dat vaak in de vroege kerk het geval was. We moeten geduld hebben nu de vorm van deze nieuwe structuur en dynamiek zich gaat ontvouwen.
Ik sluit af met twee oprechte punten van hoop. Dat er een manier wordt gevonden om gescheiden en hertrouwde mensen opnieuw te verwelkomen bij de communie. En, het belangrijkste: dat vrouwen echt stem en autoriteit krijgen in de kerk. De paus heeft de wens geuit dat dit gebeurt, maar hoe moet dat er concreet uit zien? Hij vindt dat de wijding van vrouwen tot het priesterschap niet mogelijk is, maar het bestuur van de kerk is de afgelopen jaren alsmaar sterker verbonden met de wijding. Zou die band losser gemaakt kunnen worden? Laten we hopen dat vrouwen gewijd kunnen worden tot diaken, zodat ze mogen preken tijdens de eucharistie. Op welke andere manieren kan gezag gedeeld worden?
Timothy Radcliffe o.p.
Lekendominicaan Jan van Hooydonk schreef een commentaar op deze paus in Volzin: &Paus gaat in Assisi zijn kerk ontkleden’.
