e kunt op allerlei manieren bidden. Eigenlijk is het vreemd dat wij het bijna alleen op een bijna passieve manier doen, als je weet dat gelovigen het gebed eeuwenlang veel lichamelijker beleefden.
De jonge Utrechtse priester Anton ten Klooster verdiepte zich in ‘de negen manieren van bidden van Dominicus’. Een inleiding.
Anton ten Klooster.
Natuurlijk zijn er talloze manieren om te bidden. Dus waar begin je? Wie ergens de weg niet kent, die zoekt een gids, zoals Dominicus, grondlegger van de dominicanen. Van hem is bekend dat hij veel bad, soms was hij nachtenlang in de kerk. Zijn medebroeders keken dan van achter een pilaar toe, in de hoop iets te leren van de meester.
Negen
Het resultaat van dat spieken achter de pilaar was uiteindelijk het boekwerkje: De negen gebedswijzen van de heilige Dominicus. In een uitgave uit ongeveer 1330, die in de Vaticaanse Bibliotheek wordt bewaard, zijn ook prachtige illustraties opgenomen. Deze gebedswijzen komen ook voor in de Bijbel, de traditie en afbeeldingen uit de Christelijke kunst.
De inleiding op het oude boekje stelt dat het gaat over bidden met het lichaam. Daarin ‘gebruikt de ziel de delen van het lichaam om zich meer toegewijd te richten tot God, zodat de ziel – die het lichaam in beweging brengt – op zijn beurt bewogen wordt door het lichaam. Soms komt het dan in extase, zoals Paulus. Soms lijdt het pijn, zoals onze Verlosser, en soms wordt het opgenomen door God zoals de profeet David. De heilige Dominicus bad vaak zo.’
Tempel
Vreemd? Dat lijkt maar zo. Paulus noemt het lichaam een tempel van God – en dus is het ook een plaats waar we God kunnen aanbidden. En wat te denken van het gebod dat we God moeten beminnen met al onze krachten (Deut. 6:4): dat gaat ook over ons lichaam, dat we van God hebben gekregen.
Daarbij komt dat het grootste deel van onze communicatie non-verbaal is. Een boos gezicht, een lach, een uitgestoken hand – het zijn allemaal dingen die ons iets duidelijk maken zonder dat er een woord gezegd word. Het is de meest natuurlijke vorm van communicatie. Het past dan dat we met God – die ons zo gemaakt heeft – ook op die wijze communiceren.
Jezus’ lijfelijke bidden
Ook Jezus maakt gebruik van non-verbale communicatie. Het zijn vaak krachtige verhalen die veel mensen aanspreken. Iedereen kent de verhalen waarin Jezus die geldwisselaars de tempel uitwerkt of waarin hij zijn leerlingen de voeten was. Ook in zijn genezingen gebruikt Jezus tastbare tekens: hij wrijft spuug in de ogen van de blinde, zodat deze zijn genezing als het ware ‘meebeleeft’ (Mc. 8:23).
Zijn gebed is niet minder lichamelijk. Hij gaat naar de woestijn om te vasten, klimt een berg op om alleen te zijn, en knielt in de Hof van Olijven en bidt er zo intens dat zijn zweet ‘in grote druppels als bloed op de grond’ valt (Lc. 22:44). Misschien was het wel zo’n intensiteit van bidden die de leerlingen verlangden toen ze zeiden: ‘Heer, leer ons bidden’. (Lc. 11:1)
In zijn lessen over het gebed spoort Jezus zijn leerlingen aan om zich af te zonderen (Mt. 7:6) en in het verborgene met hun hemelse Vader te spreken. Die afzondering was ook eigen aan de heilige Dominicus. In de stilte en eenzaamheid van de nacht, zocht hij God in een kapel of kerk in de buurt. Tegelijk leerde ook hij zijn leerlingen bidden.
Dit is een ingekorte versie van een lezing die Anton ten Klooster onlangs hield in zijn parochie H.H. Twaalf Apostelen in Zutphen en omgeving. Klik hier voor zijn artikel over de negen gebedshoudingen van Dominicus.
Met dank aan Anton ten Klooster.
