Democratie: kwestie van geroepen worden

André Lascaris, medewerker van het dominicaans studiecentrum DSTS en columnist van de website www.nieuwwij.nl, gaat in zijn bijdrage aan de bundel in op de eigenaardigheden van het dominicaanse zelfverstaan. De orde heeft geen charismatische stichter als Franciscus of een specifieke spiritualiteit als die van Ignatius van Loyola.
Toch is er een gedeeld wij, schrijft hij in zijn artikel, waarbij het gesprek van Dominicus met de herbergier begin- en eindpunt is. Een van de elementen daarvan is het democratische karakter van de orde, een opvallende vernieuwing in de dertiende eeuw, en mogelijk leerzaam in een tijd waarin onze eigen democratie onder druk staat.

Democratie
Lascaris: ‘Toen Timothy Radcliffe, magister van de orde van 1992 tot 2001, bij een interview met een Franse televisiezender gevraagd werd wat in het middelpunt stond van de spiritualiteit van de orde, antwoordde hij bijna tot zijn eigen verbazing: de democratie.
Lokale huizen en provincies hebben een grote autonomie: bestuurlijk, financieel, en in het vaststellen van de dagorde en van de activiteiten naar buiten. Huizen en provincies kiezen hun eigen leiders, voor een bepaalde tijd, een eigen consilie (raad) en afgevaardigden naar de hogere overlegorganen. Een belangrijke taak van de leider is te zorgen dat iedere broeder gehoord wordt.
De bestuursstructuur is, met wat wijzigingen, grotendeels hetzelfde gebleven sinds de dertiende eeuw. De structuur is zeer verfijnd, met allerlei regels en aanwijzingen voor goed bestuur

Verschil
Een verschil met de democratische verkiezingen in de samenleving is dat in de orde niemand zich kandidaat mag stellen en bij stemmingen niet op zichzelf mag stemmen. Ook is het geen gewoonte een mogelijke kandidaat van te voren te polsen of hij een eventuele keuze zal aanvaarden.
In beginsel worden concurrentie en rivaliteit verre gehouden van de keuzes binnen de orde. Gekozen worden door je medebroeders is tot een taak geroepen worden.

Wat dient ons?
Het doel van de discussie in een kapittel is het bereiken van unanimiteit. Deze wordt vaak niet bereikt en het is de delicate verantwoordelijkheid van de leiding om te beoordelen of de tijd gekomen is om tot een stemming over te gaan.
Het gaat niet om een strijd tussen groepen die willen winnen, maar om te ontdekken wat de opbouw van de gemeenschap hier en nu vereist. De keuze van de meerderheid is de beslissing van de gemeenschap, en niet alleen van hen die de meerderheid kregen.

Stemmen: wat God wil
De minderheid implementeert de beslissing van de meerderheid, maar blijft vrij om er niet mee eens te zijn en te proberen een herroeping te krijgen. Stemmen over te nemen beslissingen is volgens Radcliffe niet slechts onderzoeken wat de meerderheid wil, maar wat God wil.
Dit vraagt aandacht voor wat een medebroeder te zeggen heeft, ook al klinkt wat hij zegt weinig aannemelijk, en meer nog waarvoor hij bang is of twijfels over heeft. Wat allen aangaat moet goedgekeurd worden door allen. Dit alles maakt de orde niet erg efficiënt, maar meer efficiëntie kan de vrijheid ondermijnen.

Het proces bindt
In de praktijk is besturen en bestuurd worden soms minder romantisch en minder democratisch dan Radcliffe schijnt te suggereren. Toch wordt de Orde net als een democratische staat bijeengehouden door het democratisch proces, niet door gemeenschappelijke opvattingen of door het gezamenlijk beleid.
Het onderlinge gesprek bindt de individuen samen. Het gaat hier om meer dan een procedure. In het gesprek komen de verschillen naar boven en worden ze ernstig genomen. Iedere deelnemer probeert de opvattingen te begrijpen van zijn gesprekspartners. Iedereen is zich ervan bewust dat de werkelijkheid er anders uitziet als het perspectief verschillend is.’

Lees hier meer over het boek Onszelf Voorbij.Lees hier meer over de presentatie van het boek.

Meer Lascaris? Kijk op de website www.meerdanikzelf.nl