Petrus van Verona in Milaan

door Augustinus Aerssens OP

Een pelgrimage in de voetstappen van de heilige Augustinus (waarover later meer), bracht me deze zomer naar Milaan. Ik verbleef in het convent Santa Maria delle Grazie van onze broeders, u weet wel, het convent waar Leonardo da Vinci zijn Laatste Avondmaal schilderde. Het verblijf in deze stad bood me tevens de mogelijkheid om in de basiliek van Sant’Eustorgio de relieken te bezoeken van een dominicaanse heilige: Sint Petrus van Verona, de patroon van ons Rotterdamse convent.

Petrus van Verona leefde van 1205 tot 1252. Toen hij als vijftienjarige studeerde in Bologna, ontmoette hij de heilige Dominicus, in wiens orde hij intrad. Hij stond bekend als een begenadigde prediker, die zich hard maakte voor de waarheid en zich sterk uitsprak tegen ketterijen of tegen hen die wel het geloof beleden met de mond, maar er geen uitdrukking aan gaven met daden.

De huurmoordenaar Carino van Balsamo zou hem uiteindelijk vermoorden in opdracht van de katharen van Milaan. Carino wachtte hem op 29 april 1252 op en sloeg hem met een mes in het hoofd. Met het bloed dat uit zijn hoofd stroomde schreef Petrus nog net voor zijn dood het eerste artikel van de geloofsbelijdenis op de grond: Credo in Deum (Ik geloof in God).

Petrus van Verona was de eerste martelaar van de Orde. Nog geen jaar na zijn dood werd hij op 9 maart 1253 heiligverklaard door paus Innocentius IV. Zijn moordenaar Carino zou later tot inkeer komen en zelf dominicaan worden. Hij werd later eveneens heiligverklaard.

Na zijn dood werd het lichaam van Petrus van Verona naar de stad Milaan gebracht, waar het eerst werd opgebaard in de basiliek van San Simpliciano, alvorens het werd bijgezet in de basiliek van Sant’Eustorgio. Sant’Eustorgio is een basiliek uit de 4e eeuw, maar in de 13e eeuw diende ze al als hoofdkwartier van de dominicanen en de inquisitie in Milaan. In 1336 werd aan kunstenaar Giovanni di Balduccio opdracht gegeven om een nieuw grafmonument te vervaardigen uit Carrara-marmer. Dit grafmonument werd in de 18e eeuw verplaatst naar de bekende kapel van de Portinari-familie aan de oostzijde van de basiliek.

Het grafmonument is een kunstzinnig en theologisch meesterwerk. Op de eigenlijke sarcofaag zijn reliëfs te zien met de dood, de begrafenis, de heiligverklaring en de wonderen van de heilige Petrus. Tussen ieder reliëf zijn beelden aangebracht, in totaal acht, van de vier evangelisten (Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes) en van de vier Latijnse kerkvaders (Ambrosius, Augustinus, Hiëronymus en Gregorius).

De sarcofaag rust op acht zuilen, die ieder een van de deugden uitbeelden: de goddelijke deugden van geloof, hoop en liefde, de kardinale deugden van voorzichtigheid, rechtvaardigheid, sterkte en matigheid en tot slot nog de morele deugd van de gehoorzaamheid. De sarcofaag wordt bekroond met een baldakijn waaronder een beeld van de heilige Maagd Maria is aangebracht, geflankeerd door de heilige Dominicus en de heilige Petrus van Verona.

Toen de heilige Thomas van Aquino in 1265 een stop maakte bij de relieken van de heilige Petrus van Verona schreef hij: ‘Een heraut, een licht, een strijder voor Christus, voor de mensen en voor het geloof, rust hier, is hier bedekt, ligt hier, nadat hij onterecht afgeslacht is. Een zoete stem voor de schapen, een bevallig licht voor de geesten, een zwaard van het Woord viel door het zwaard van de katharen. Christus verhoogt hem, het volk vereert hem, en het geloof dat hij bewaarde door zijn marteldood kroont hem als heilige. Maar Christus doet nieuwe tekenen spreken, en nieuw licht wordt aan de menigte gegeven, en het geloof dat [daardoor] wordt verspreid, schijnt in de stad.’

Het hoofd van de heilige wordt in een aparte reliekhouder bewaard, die op zijn feestdag (traditioneel op 29 april, de dag van zijn marteldood) in processie wordt rondgedragen. Het mes waarmee Carino zijn hoofd insloeg wordt bewaard in het seminarie van Seveso, iets ten noorden van Milaan.