oe raakt deze tijd de zielen van mensen? Leden van de predikorde zoeken naar woorden. Dominicaan Augustinus Aerssens gaat te rade bij zijn middeleeuwse medebroeder Thomas van Aquino, die vijf remedies biedt tegen verdriet.
door Augustinus Aerssens o.p.
In deze tijd van de corona-crisis lopen veel mensen rond met verdriet: om een naaste die ziek is geworden of is overleden, om het bedrijf dat niet goed loopt of failliet is gegaan, verdriet omdat we geliefden niet kunnen bezoeken, etc.
Zeker nu we de herfst en de winter ingaan, de donkerste tijd van het jaar, kan het helpen om na te denken over manieren van omgaan met dit verdriet. Onze middeleeuwse medebroeder St. Thomas van Aquino (1225-1274) deed dat ook ooit en kwam tot vijf remedies, te vinden in zijn Summa Theologiae (Sth):
Gun jezelf een genoegen!
Genoegens kunnen verdriet verlichten en zelfs verdrijven (STh Ia-IIae q. 38 a. 1). Doe dus iets wat je leuk vindt en wat plezier geeft, binnen het mogelijke en het verantwoorde natuurlijk. Eet dus een stukje chocolade, kijk die ene film op Netflix of ga een wandeling maken door dat prachtige herfstbos.
Laat de aantrekkingskracht die je in het verdriet ‘sleept’ zich liever richten op iets wat plezier geeft. Zorg voor goede afleiding.
Huilen geeft verlichting
Huilen kan helpen om verdriet te verlichten (STh Ia-IIae q. 38 a. 2). Thomas meent, dat iets wat pijn doet nog meer pijn doet, als we het in onszelf gevangen houden. De pijn laten ‘ontsnappen’ biedt verlichting. Huilen is een manier om het verdriet dat in ons zit naar buiten te brengen. Houd je dus niet groot, maar geef er gerust aan toe!
Deel je zorgen
Verdriet wordt verlicht door medeleven van een vriend (STh Ia-IIae q. 38 a. 3). Thomas redeneert zo: ten eerste schenkt het verlichting, als je merkt dat een ander meehelpt de last van je verdriet te dragen, net zoals een zwaar gewicht samen gemakkelijker te dragen is.
Ten tweede, en dit noemt hij een betere reden: het medeleven van een vriend laat je zien, dat je door deze vriend geliefd bent. Dit geeft genoegen/plezier en zoals gezegd schenkt dat verlichting.
In de coronatijd is dit precies iets wat veel mensen missen. Maar des te belangrijker is het! Neem dus de moeite om elkaar te bellen of te skypen. Ga bij een vriend of vriendin koffiedrinken (al is het op 1,5 meter afstand). En het belangrijkste: deel je zorgen. Laat weten dat je het moeilijk hebt. Alleen dan kan de last samen gedragen worden.
Sta stil bij de waarheid van Gods liefde
Verdriet kan verlicht worden door het overdenken of het beschouwen (contempleren) van de waarheid (STh Ia-IIae q. 38 a. 4). Het ultieme doel van de mens is om God te aanschouwen/beschouwen en dat brengt geluk. God zelf is waarheid. Alle waarheid die we kunnen kennen is van Hem afgeleid (en kan, andersom, dus naar Hem voeren…).
Dat ultieme doel van het schouwen van God hebben we nog niet bereikt. Het is in tijden van verdriet moeilijk om over de waarheid te contempleren, maar Thomas redeneert dat ook de (nog) onvolmaakte beschouwing van de waarheid al geluk kan schenken.
Neem dus tijd voor stilte en voor gebed! Bedenk wie God is en hoeveel Hij van iedere mens houdt, ook van jou! God is immers niet alleen waarheid, maar ook volmaakte liefde.
Neem een bad en slaap goed
Verdriet wordt verlicht door slaap en een bad (STh Ia-IIae q. 38 a. 5). Thomas zegt dat verdriet het lichaam tegenwerkt in wat het zou moeten doen.
Wanneer je je lichaam dus helpt om weer te doen wat het zou moeten doen, bied je daarmee weerstand tegen het verdriet. Dit kan door te rusten en zo je lichaam weer op kracht te laten komen. Slaap en een bad (of een warme douche natuurlijk) kunnen daarbij helpen. Ze bieden niet alleen rust, maar ze voelen ook prettig aan voor het lichaam en horen daarom bij de genoegens of het plezier van de eerste aanbeveling.
Thomas spreekt dus niet over het elimineren van verdriet, maar over het verlichten ervan. Verdriet en pijn horen bij het leven van de mens. Het is goed om dat te erkennen, maar zoals we optreden tegen andere vormen van ‘kwaad’, worden we ook geroepen om passend te handelen tegen verdriet.
Dat betekent dus zelf actie ondernemen, waar dat kan. Thomas van Aquino reikt ons vijf manieren aan, die simpel, concreet en praktisch zijn. Ook 700 jaar later zijn ze nog actueel!
Augustinus Aerssens o.p.
*
De afbeelding in de banner is van een schilderij van Andrea di Bonaiuto uit 1366.
In deze serie verscheen al: ‘Om het heil der zielen‘, met lekendominicaan Ineke van Cuijk
