e Constituties van de Predikbroeders worden telkens vernieuwd. Nu is er een bijgewerkte Nederlandse vertaling met een inleiding van de Vlaamse broeder Mark De Caluwe o.p.
Op 9 april van dit jaar heeft magister van de Orde Bruno Cadoré de versie 2018 van het wetboek van de broeders officieel bekrachtigd: Het ‘Liber Constitutionum et Ordinationum Fratrum Ordinis Praedicatorum’ (LCO). Dat is bijzonder, want daarin zijn alle wijzigingen verwerkt die de generale kapittels sinds 2010 hebben aangenomen en afgeschaft (zie www.op.org/en/official-documents).
Dat geeft ook een indruk van het dynamisch karakter van onze regelgeving. Elke drie jaar kan een kapittel weer nieuwe of veranderde regels van kracht doen worden, of juist regels afschaffen. De uitgave van een compleet overzicht hield daarmee geen gelijke tred. De laatste volledige Latijnse versie dateert van 2010 (daarvóór 1998). Sindsdien moesten de broeders dus in de verslagen van de generale kapittels kijken of er nog iets veranderd was. Door de nieuwe uitgave zijn we weer up-to-date tot het generale kapittel van 2019 in Ho Chi Minh City (Saigon) Vietnam.
Althans wat betreft de Constituties (Constitutionum), de hoofdregels van de Orde. LCO bevat namelijk ook Verordeningen (Ordinationum), regels over meer of minder afgeleide/praktische zaken. Die komen pas in LCO als ze door drie opeenvolgende kapittels zijn akkoord bevonden. Ondanks LCO 2018 moeten we voor praktische regelgeving dus altijd nog even de verslagen van de kapittels van Bologna (2016) en Trogir (2013) nakijken (zie LCO nr. 285).
Dat is trouwens een van de verbeteringen die in LCO 2018 definitief zijn geworden. Vroeger werden Verordeningen pas na zes kapittels opgenomen, waardoor men voor bepaalde regels veel oude verslagen moest nakijken.
Elke drie jaar kan een kapittel weer nieuwe of veranderde regels van kracht doen worden, of juist regels afschaffen
Een andere belangrijke wijziging per 2018 betreft de voltooiing van de reorganisatie van de Orde in gebieden waar doorgaans een relatief klein aantal dominicanen woonde. Het waren vaak de vroegere missiegebieden, zoals bijvoorbeeld Puerto Rico en Zuid-Afrika. Nederlandse dominicanen zijn er vele jaren werkzaam geweest bij de uitbouw van het katholieke kerkelijke en dominicaanse leven.
Deze gebieden waren afhankelijk van het bestuur in een ander land (regionale vicariaten) of van de magister-generaal van de orde zelf (generale vicariaten). Namens deze bestuurde dan lokaal een prior/vicaris regionaal of een vicaris generaal. Puerto Rico bijvoorbeeld is lang een regionaal vicariaat van Nederland geweest en later een generaal vicariaat. De afgelopen jaren hebben de regionale en generale vicariaten opgehouden te bestaan. Per gebied is gezocht naar de beste oplossing. Zo zijn de broeders in Puerto Rico bij de provincie van Colombia gekomen en is Zuid-Afrika van generaal vicariaat een vice-provincie geworden.
In plaats van de regionale en generale vicariaten kent LCO 2018 alleen nog provinciale vicariaten (nr. 384 e.v.). Deze passen eigenlijk beter bij de democratische structuur van de orde, waarin gemeenschappen, provincies maar ook kloosters, van onderop opgebouwd kunnen worden. De wetgeving daaromtrent bevat zeer flexibele maar duidelijke richtlijnen hoe een provincie in een gebied waar nog geen dominicaanse bestuurlijke eenheid is, deze op kan bouwen.
Dus beginnen met een huis, dan klooster (steeds bestuurd vanaf de provincie) en geleidelijk aan een soort pre-provinciale structuur (provinciaal vicariaat) die bestuurlijk al lijkt op een provincie maar waarin de oorspronkelijke provincie zeggenschap kan houden zo veel of weinig als nodig en mogelijk is. Totdat dit vicariaat op eigen benen kan staan en groot en stevig genoeg is om bijvoorbeeld een vice-provincie te worden.
Ook deze wetgeving is democratisch en dynamisch
Een vice-provincie is eigenlijk een kleine provincie, met dezelfde rechten en plichten, alleen verschillend in aantallen broeders en kloosters, namelijk minimaal 25 stemgerechtigden (voor een provincie 40), en twee kloosters (Voor een provincie drie; LCO nrs. 253-257). Ook deze wetgeving is democratisch en dynamisch. Provincies die kleiner worden kunnen na een overgangsperiode op den duur vice-provincie worden, of, in het uiterste geval, worden bestuurd met een vicaris. Worden ze weer groter dan kunnen ze weer de andere status krijgen als ze aan de voorwaarden voldoen.
Tot slot een laatste vernieuwingspuntje op het terrein van de digitale media. Ingevoerd in LCO 2018 is dat er ook digitaal gestemd mag worden als onze wetten gelegenheid bieden om een stemming schriftelijk te doen. LCO 455-bis en -ter geven dan richtlijnen om dan geheimhouding en democratie te waarborgen.
De Nederlandse tekst van LCO 2018 is geen compleet herziene uitgave van eerdere versies. Termen en betekenissen die in de periode 1993 – 2010 door eerdere vertalers zijn gekozen, blijven in gebruik. Begonnen in 1993 op initiatief van Jan Boks o.p. hebben zich sedertdien vele dominicanen en ook leken voor de vertaling verdienstelijk gemaakt (zie het voorwoord). Van de sinds 2010 ongewijzigd gebleven passages in de Latijnse tekst is de bestaande Nederlandse vertaling (grotendeels) gehandhaafd.
Van de Regel van Augustinus is in overleg met de procurator van de Orde de vertaling opgenomen van de Latijnse grondtekst die ook in LCO Latijn is opgenomen en geldt als de enige ‘bindende’ tekst (de zogeheten ‘Regula Recepta’). De Nederlandse vertaling is lang geleden vervaardigd door W. Bronkhorst o.p. en voor deze gelegenheid bijgewerkt.
Mark de Caluwé o.p.
Een inleiding op de Constituties
De ‘Constituties en Verordeningen’ bevatten technische en juridische taal en handelen ook over detailkwesties. Het is daarom geen boek om van A tot Z door te lezen. Het wordt meestal geraadpleegd om nog eens deze of gene regeling helder voor ogen te hebben en te kunnen opvolgen.
Voor wie een goede algemene indruk wil krijgen van de hoofdlijnen en de democratische structuur van onze regelingen biedt de ‘Inleiding op de Constituties van de Broeders van de Orde der Predikers’ een vlot leesbare toegang. Deze tekst van fr. Mark De Caluwe o.p. bestaat al sinds 1999 in het Engels maar is recentelijk vertaald en bijgewerkt tot op de versie LCO 2018.
Klik hier voor de Inleiding op de Constituties door Mark de Caluwé
Klik hier voor de Constituties en Verordeningen van de Broeders van de Orde der Predikers
Tekst: Hans Rutten
