e basis van dit boek van de Franse dominicaan Adrien Candiard is een lezing kort na de Bataclan-aanslag (2015). Cornelis van Lit, ook dominicaan én islamoloog, bespreekt de onlangs verschenen vertaling.
door Cornelis van Lit o.p.
In het boek De Islam Begrijpen beantwoordt Adrien Candiard vragen over de islam. Of misschien beantwoordt hij wel de vragen over islam.
Ziet u het verschil? En begrijpt u waarom? Dat is waar dit boekje over gaat.
Candiard is een dominicaan van de Franse provincie en woont en werkt in Caïro, waar hij zijn leven wijdt aan de studie naar de islam en de Islam: niet alleen de religie met die naam, maar ook de beschaving. Ook al heeft Candiard ervoor gekozen een religieus te zijn en is hij ver weg van alle bekommernissen van Europa, hij is nog steeds dienstbaar aan ons.
En dus is er dit boekje, uit het Frans vertaald door Joanne Seldenrath, dat zijn oorsprong vindt in een lezing in Parijs, die Candiard twee dagen na de aanslagen in het Bataclan theater hield (november 2015). Het zijn dan ook de grote vragen die die aanslag opriep, die hij wil aanpakken: is de islam verenigbaar met democratie? Mag je de Koran interpreteren? En is de islam irrationeel?
Adrien Candiard o.p.
Wat Candiard in wezen doet is de laatste stand van zaken in het vakgebied van islamwetenschap introduceren en dit verbinden met de allerlaatste geopolitieke gebeurtenissen. Zo krijgen we als lezer zowel een gegronde fundering in daadwerkelijke wetenschap als een toepassing op onze realiteit. Zijn methode is dus op en top dominicaans.
Voordat Candiard toekomt aan die vragen behandelt hij eerst het raamwerk waarin hij die vragen wil plaatsen, de achtergrondkennis uit zijn vakgebied.
Voor wie wel even genoeg heeft van een hoogoplopende welles-nietes discussie over de islam zal dit een verademing zijn. Even de stekker eruit en geen opeenstapeling van meningen van zelfbenoemde experts, maar een rustiger wisselwerking tussen lezer en Candiard.
Bovendien geeft zo’n papieren boek letterlijk houvast, iets wat vaak ontbreekt in het publieke debat. Ik vermoed dat de stijl van schrijven daaraan bijdraagt, waarmee de schrijver de lezer langzaam verleidt meer te lezen en die prangende vragen even te laten voor wat het is.
Candiard werkt een aantal vooroordelen vakkundig de wereld uit.
Aan de andere kant zijn het ook niet zo heel veel woorden die Candiard er vuil aan maakt. Alles is gezegd in minder dan 150 bladzijden en die zijn weer onderverdeeld in stukken die klein genoeg zijn om even een half uur te lezen.
Daarin zit toch een verrassende twist, want ook al kweekt Candiard een vertrouwensband met de lezer, hij werkt een aantal vooroordelen vakkundig de wereld uit. Dat draait met name om de notie dat er zoiets is als de islam. Zonder te beweren dat er dan geen islam kan zijn wil hij ons overtuigen dat we af moeten van essentialisme als het om islam gaat. Dat werkt zich uit in een spanning tussen onafhankelijke waarheid en menselijke interpretatie. Deze spanning is een rode draad door het boek, zonder dat Candiard er een duidelijke voorkeur doorheen drukt.
Dit alles betekent dat Candiard wel stellig kan zijn en toch de lezer de vrijheid geeft om een eigen mening te ontwikkelen. Dus stelt hij dat islam verenigbaar kan zijn met democratie, de Koran geïnterpreteerd kan en eigenlijk wel moet worden, en dat islam niet essentieel irrationeel is. Maar hij laat vooral zien dat achter deze vragen een wereld van vooronderstellingen en voorkennis zit.
Wie dit naar meer vindt smaken en dieper in die achtergrond wil duiken, leze What is Islam? van Shahab Ahmed of Die Kultur der Ambiguität van Thomas Bauer. Specifiek voor islamitische filosofie is er nu het toegankelijke Philosophy in the Islamic World van Peter Adamson.
Volgens mij is De islam begrijpen een prima begin om die dringende vragen beter te begrijpen.
Cornelis van Lit o.p.
Adrien Candiard. De islam begrijpen. Of beter gezegd, waarom we er niets van begrijpen.
Berne Media. Klik hier
ISBN 9789089722669
Prijs: € 16,90
