salmen kunnen schuren of pijn doen. De lekendominicanen delen er deze vasten ervaringen over. Vandaag Aart Geervliet over Psalm 22, met de beginregel die Jezus uitriep op het kruis. 'Toen hij niets meer zag, zag hij God.’
Psalm 22 (fragmenten)
1 Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?
U blijft ver weg en redt mij niet,
ook al schreeuw ik het uit.
2 “Mijn God!” roep ik overdag, en u antwoordt niet,
’s nachts, en ik vind geen rust. (…)
7 Maar ik ben een worm en geen mens,
door iedereen versmaad, bij het volk veracht.
8 Allen die mij zien, bespotten mij,
ze schudden meewarig het hoofd:
9 “Wend je tot de Heer! Laat hij je verlossen,
laat hij je bevrijden, hij houdt toch van je? …..
12 Wees dan niet ver van mij,
want de nood is nabij en er is niemand die helpt.
*
Aart Geervliet OP
Het is een enorme kracht waarmee de leegte zich aan mij toont met de woorden: “Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten..” Want wat maakt een mens door bij het gevoel zelfs door God verlaten te zijn? De psalm laat hier geen misverstand over bestaan.
Deze woorden overdenkend schoot mij de gedachte binnen dat ze misschien veel te groot zijn voor een eenvoudige reflectie door mij. De woorden zijn immers opgetekend uit de mond van Jezus aan het kruis. Maar nee.. Want zijn het niet woorden van heel de lijdende, wanhopige mens? Ook in de wereld van nu?
En telkens is er bij mij dan dat vervreemdende gevoel: .. maar dat kan toch helemaal niet!!… God is al-tijd.. en ik ben deel van al-tijd… Al zou ik het willen, God kán mij niet verlaten.. Of is er toch sprake van een voorbehoud bij God?…
Dan begint de discussie.. gevolgd door een brok in de keel als de indringende beelden komen van situaties waarin ik die wanhoop herken. Want wat nu als een mens ervaart helemaal alleen in het leven te staan.. geen bevestiging meer te krijgen van het eigen bestaan.. niemand meer te hebben die hem kent, ziet, aandacht geeft, de moeite waard vindt.. Is deze mens verlaten?…
Ooit kende ik een jongen, 17 jaar oud. Een zachte, vriendelijke jongen.. lieve ouders.. kwetsbaar.. eenzaam ook, bleek later. Wat zag hij voor zich toen hij sprong?… Mensen zeggen soms dat hij niets meer zag, dat zijn licht gedoofd was.. Was hij verlaten?.. Sprong hij God misschien achterna?…
Ik worstel met deze beelden..
In mijn persoonlijke leven moest ik lange tijd niets van “God” hebben.
Mijn gedachten gaan naar die hartverscheurende journaalbeelden van wanhopige mensen in dat allesvernietigende oorlogsgeweld.. Zijn zij verlaten?… Beelden tonen mij mensen in Syrië die door een onbeschrijfelijke chaos heen machteloos roepen: “Insjallah”… Is dáár God?.. denk ik…
In mijn persoonlijke leven moest ik lange tijd niets van “God” hebben. In mijn verzetshouding had ik God verlaten.. uit mijn opties gewist.. Toch zijn er momenten geweest dat ik me erg alleen voelde, dat ik stil stond en niets meer enige waarde had voor mij, maar dat alles en iedereen gewoon verder ging. Met mij of zonder mij.. dat deed er in het geheel niet toe, voelde ik. Een volstrekte leegte, te midden van velen…
En dan begon ik met praten. Stil, tastend.. wanhopig soms mijn vragen stellend.. Dat gaf in elk geval rust.. en wat licht.. Een gevoel van: “waar jullie ook mogen zijn.. hier ben ik”. Werd er geluisterd?.. Tja.. Werd ik liefdevol omarmd?.. Ondanks mijn verzet?…
Het prachtige verhaal van de verloren zoon doemt op.. Hier verlaat de zoon zijn vader, maar keert na een woest, bandeloos leven berooid terug… Zijn vader neemt hem liefdevol in zijn armen. Hij heeft zijn zoon nooit verlaten…
Maar de meest krachtige ervaring had ik in de gevangenis waar ik werk. Daar kende ik een gelovige jongen, moslim, die bang was dat God hem verlaten zou.. Omdat hij “slecht geleefd” had… Een jongen die door het netwerk van hulpverleners rond hem praktisch was “opgegeven”.
Ik had lange, kwetsbare gesprekken met hem.. verrassend openhartig. Er was vertrouwen, ontroering ook.. we zaten samen op zijn cel, allebei met onze eigen machteloosheid.
Was daar God?… Later pas werd ik getroffen door een plotseling besef hoe God daar werkzaam was.. in die cel, in die machteloosheid, in die ontroering…
Nee, God kán deze jongen niet verlaten hebben… Wel zag ik dat hij verlaten dreigde te worden door de mensen om hem heen, die hem hadden opgegeven.
Mensen kunnen God verlaten.. de rug toekeren, is mijn ervaring.. Maar mijn vraag is of God mensen “verlaten” kan. Zelf weiger ik dat te geloven.. Maar hoe zit het dan met die verschrikkelijke ervaringen van verlatenheid bij mensen.. De momenten van duisternis en niets?…
Tijdens een studie-avond van ons leerhuis hoorde ik broeder Leo zeggen: .. Toen hij niets meer zag, zag hij God…
*
In deze vastentijd delen de leden van de Dominicaanse Lekengemeenschap Nederland bespiegelingen over psalmen die schuren of zeer doen. De DLN buigt zich dit jaar over het thema ‘Ontmoeting met het vreemde’.
Lees hier meer over de lekendominicanen.
