n de zorg willen we zowel &goed doen’ als dat efficiënt organiseren. Die spanning tussen ethiek en economie wordt pas vruchtbaar als we durven zien dat herstel en groei beginnen bij de erkenning van wat dood en afgestorven is in je leven. Een pleidooi van Roy Clermons.
Roy Clermons
Dit is een bewerking van een lezing van Roy Clermons, lekendominicaan en pastor in psychiatrisch ziekenhuis &De Grote Beek’ in Eindhoven.
De zorg heeft per definitie een ethische grondslag: uiteindelijk gaat het om het 'goed’ van degene die zorg ontvangt. In de organisatie van die zorg hebben we steeds meer te maken met een economische grondslag en de noodzaak van een efficiënte bedrijfsvoering.
Deze botsen nogal eens met elkaar. De ethische grondslag verdient meer aandacht dan het nu krijgt. Maar het spanningsveld is niet op te lossen. Dat heeft te maken met wat Hannah Arendt 'de ongewisheid van het bestaan’ noemt; het leven is grillig en onzeker, begrensd, onaf en kapot. Dat brengt lijden met zich mee, voor mensen die hier verblijven op De Grote Beek is dat onmiskenbaar.
We leven in een wereld waarin we moeite hebben om ziekte, lijden en dood een plek te geven. We zoeken voortdurend naar oplossingen om het ongedaan te maken of weg te moffelen uit ons leven, maar er zal altijd ongewisheid en dus lijden zijn.
Een ander wezenlijk aspect van ons mens-zijn is dat wij transcendente wezens zijn. We kunnen onszelf overstijgen, van een afstand naar ons leven kijken en ons daar dingen over afvragen. We zoeken naar de diepere zin en betekenis van gebeurtenissen, vooral als de vanzelfsprekendheid van ons leven doorbroken wordt. Vaak zet lijden ons aan tot het zoeken naar zin en betekenis.
Van oudsher zijn religies zingevingssystemen, waarin antwoorden op levensvragen gezocht en gevonden worden en wegen gewezen worden om met het lijden om te gaan. Het lijden is niet op te lossen, we kunnen het niet 'fixen’, maar een antwoord is wel mogelijk. Een antwoord dat niet statisch is, maar voortdurend in beweging. Dat gericht is op acceptatie en aanvaarding van het lijden dat bij het leven hoort. Dit maakt me tot de mens die ik ben. Dit is wat het is, dit ben ik. Acceptatie en aanvaarding van wie je bent als mens, geheel, totaal, zonder oordeel, zonder oplossing.
Daarmee sluit je aan bij het fundament van het leven zelf: dat is wat het is. Het leven is niet mooi, niet lelijk, het is niet goed, niet slecht. Het is het allemaal en het is het allemaal niet. Het zijn onze menselijke oordelen waarmee we naar het leven kijken en er van alles van vinden.
Het leven is voortdurend in beweging. Het ontkiemt en wordt geboren, het groeit en bloeit, het sterft af en gaat dood. Het blijft niet doorgroeien tot in het oneindige. Het is allemaal vergankelijk.
En tegelijkertijd is het afgestorvene voedingsbodem voor nieuw leven. En daar begint ook voor mensen groei, ontwikkeling en herstel. Bij de erkenning van dat wat afgestorven en dood is in je leven, waar je aan lijdt.
Ik heb getwijfeld om het in de volgende woorden te zeggen, die ik normaal gesproken in vieringen gebruik, maar ik doe het toch: het wordt nooit zomaar Pasen, dat gaat altijd via Goede Vrijdag.
Ik ben geen tegenstander van de keuze van onze organisatie voor een nieuw zorgmodel. Maar weet dat geestelijke kracht niet zomaar uit de lucht komt vallen, dat mensen niet zomaar gaan groeien en herstellen. Dat begint bij de erkenning van het lijden van de mensen die aan onze zorg zijn toevertrouwd, maar ook van de mensen die hier werken.
Dat is Presentie, dat is aandacht. Dat is het appèl dat op ons gedaan wordt.
