door Leo de Jong o.p.

Ik open met woorden van Chris zelf, in een interview. Gevraagd naar inzichten op het Zen pad die voor hem van belang zijn, antwoordt Chris:

Dat zijn er verschillende. Onder andere dat Zazen je in aanraking brengt met een onuitputtelijke bron van leven. In de loop der jaren kom je tot de ontdekking, dat je niet meer leeft vanuit een gemis, maar vanuit een volheid. Het geluk heb je al in huis, alleen je moet het je bewust worden.

Lang geleden, in een gang van het Albertinum. Ik loop langs en word getuige van een discussie tussen Karl Derksen en Chris Smoorenburg. De namen alleen al duiden de inhoud van die discussie aan: meditatief bezig zijn tegenover politiek-actieve betrokkenheid.

Natuurlijk kon Chris niet echt op tegen de krachtige intelligentie van Karl. Maar ineens kreeg ik het gevoel: ‘Ik moet bij Chris in de leer gaan’. Vraag mij niet, wat daar de verklaring voor was, maar ik deed het en kwam via Chris in contact met de toen – zeker in onze kloosterlijke omgeving – nog onbekende zenmeditatie.

Later vertelde Chris ons, hoe hij zelf op die weg was beland. Hij was in een geloofscrisis beland, hoorde over deze vorm van mediteren en besloot bij zichzelf, om zijn geloofsleven nog één kans te geven en wel: via deze vorm van mediteren.

Hij deed het en bleef. Tot zijn eigen verbazing beïnvloedde het blijkbaar ook zijn verkondiging, want eens – na een preek – kwam een echtpaar naar hem toe en zei: ‘Wij gaan binnenkort op bezoek bij de zenmeester Karlfried, Graf von Dürckheim. Zou u mee willen gaan?’

Hij ging mee en kwam in contact met deze wonderlijke mens. Bij het eerste persoonlijke onderhoud vroeg Karlfried hem: ‘Waarom bent u als rooms-katholiek priester aan zenmeditatie begonnen?’ Chris gaf hem op de hem zo tekenende simpele manier een antwoord en werd zijn leerling.

Chris Smoorenburg o.p.

Later herhaalde zich deze gebeurtenis, nu bij de Zenmeester en Jezuïet Johnston. Het was, meen ik, bij een sessie van een paar dagen in Heemstede. Ook daar die vraag en het antwoord van Chris. Bij het afscheid zie Johnston: ‘Ik kom over een paar jaar misschien terug, maar gaan jullie door met de meditatietraining. En ik stel Chris hierbij aan als mijn plaatsvervanger’. En langzamerhand vormde zich ook in Nijmegen een groepje leerlingen rond Chris.

Wat leerde hij mij? Om op een heel milde manier een weg-naar-binnen te gaan. Zonder al te veel geleerdheid en theorie. ‘Ga gewoon zitten en zie dan maar, wat er gebeurt’.

Wat gebeurde er? Dat zal ook weer voor iedere leerling anders geweest zijn. Bij mij opende het een weg naar een soort van innerlijke crypte, onder de officiële kerk en naast het gewone gedoe op de Hoogstraat. Een crypte, waar de herinnering is van een Heilige Aanwezigheid. Niet te betrappen, maar meer, zoals een dralende geur van een parfum de aanwezigheid van de Geliefde verraadt, die het vertrek juist verlaten heeft, maar aanwezig blijft in die dralende parfum-geur.

Chris hielp mij en vele anderen om de deur te openen naar die crypte, die ik later ook bij Meister Eckhart o.p. Beschreven vond als het burchtje van de ziel. Daar waar God en de mens niet meer verbonden zijn, maar EEN. Chris wees mij en vele anderen op zijn simpele manier de weg naar dat burchtje, of hoe je het verder benoemen of niet benoemen wilt.

Als openingslied zongen wij: ‘De stilte zingt U toe, o Here’. De stilte zingt. Johnston formuleerde het met Johannes van het Kruis als het luisteren naar ‘Quiet music’: luisteren naar Muziek van pure stilte.

Voor mij heeft Chris de weg naar die pure stilte gewezen en is hij mij op die weg voorgegaan. Ik zou overigens niet weten, hoe hij dit benoemde, want – tenminste in de tijd, dat ik leerling bij hem was – sprak hij hierover niet. Want hoe moet je ‘Muziek van pure stilte’ in woorden omschrijven? Je kunt het vermoeden, misschien soms proeven, en als het weer verloren is gegaan ernaar zoeken. Meer niet, minder niet.

‘Ga maar zitten en zie dan maar, wat er gebeurt.’

Voor mij is Chris een ware Domini-caan: en hondje-van-de Heer. Hij had in diepe duisternis een spoor van zijn Meester geroken, ging er achteraan, en leerde anderen om ook dat spoor te volgen. En daarmee werd hij een erfgenaam van grote Dominicanen uit het verleden: Meister Eckhart o.p. Heinrich Suso o.p. Johannes Tauler o.p. Cusanus o.p.

Ik ben hem er zeer dankbaar voor.

Moge hij nu thuis zijn in die crypte; in dat burchtje van zijn ziel: in die muziek van pure stilte; in de wolk van het parfum van eindeloze liefde; in zijn God.

Het laatste woord is voor Chris zelf, in hetzelfde interview::

Ik denk dat dit een van de effecten is van de meditatie, dat je je bewust wordt deel uit te maken van het grote geheel. Dit brengt je vanzelf tot mededogen en respectvol omgaan met je medemens, maar ook met de dingen.
Vandaar dat een sobere levenswijze voor mij erg belangrijk is.

*

Op de sterfdag van Chris Smoorenburg o.p. 17 juli 2015
Leo Raph. A. de Jong o.p.

Eerder verscheen:
‘Zen is in het kruispunt zijn’
Over leven, sterven, licht doorlaten