ewone moslims zijn de grootste slachtoffers van IS en andere extremisten, want zij kapen hun godsdienst en maken het tot een wapen. En waarom heeft het westen toch steeds een vijand nodig? In gesprek met de Iraakse dominicaan Yousif Mirkis, aartsbisschop van Kirkuk, door de Nederlandse zuster Yosé Höhne-Sparborth.
Zr. Yosé verblijft enkele weken in Koerdisch Irak, om vluchtelingen uit Mosul en omgeving te helpen met onder meer traumaverwerking en lichaamswerk, en allerlei hand- en spandiensten. Ze sprak Mirkis op 8 januari, daags na de aanslag in Parijs op het satirisch weekblad Charlie Hebdo.
Aartsbisschop Yousif Thomas Mirkis o.p. Foto: Yosé Höhne-Sparborth
‘Iedereen is ontzet’, zegt Mirkis over de aanslag in Parijs. ‘En terecht. Het grootste gevaar is, dat we in de emoties blijven hangen. In westerse media worden de emoties nu zo lang bespeeld, tot er een volgende emotie komt. Maar er wordt geen grondige analyse gemaakt. Daarvoor moet je afstand nemen en scherp kijken. Media hebben daar een grote verantwoordelijkheid in: ze kunnen een rol spelen in escalatie of bijdragen aan de-escalatie.’
‘Ik ben pastor, theoloog, bisschop. Als pastor moet ik mijn mensen, de vluchtelingen hier, die zo beschadigd zijn, allereerst de ruimte geven om hun emoties te uiten. Maar ik mag mijzelf niet verliezen in emoties. Ik dien te weten waartoe we als christenen geroepen zijn en ik moet goed kijken, wanneer ik mijn mensen weer kan leiden naar waar het wezenlijk om gaat. Jezus heeft ons uitgenodigd om verzoening te leven, om te vergeven.’
Derde Wereldoorlog?
‘Westerse media beheersen het beeld van de wereld. Zij laten ons zien wat de dominante wereld wil dat wij zien. Zij zullen ons nu laten zien, dat moslims niet deugen. Maar de moslims zijn werkelijk de grootste slachtoffers van Da’ish (zo noemen de Irakezen IS, red). Da’ish heeft hun godsdienst gekaapt en er een geweldswapen van gemaakt. Bovendien, de christenen zijn gevlucht, de moslims bleven in Mosul, velen van hen zijn gedood, omdat ze niet willen zijn als die roversbende.’
‘Ik vrees echt, dat we in de Derde Wereldoorlog zijn terecht gekomen. Die oorlog is wereldwijd, maar wordt niet gevoerd met legers. Nu kunnen gangs aan de macht komen en een staat overnemen. De vraag is, hoe we ons daartegen weren. In ieder geval niet, door in eerste emoties te blijven steken en ons te laten bepalen door hun ideologie. We mogen niet generaliseren: dan worden we als Da’ish, want zij bepalen, dat alleen zij zonder zonde zijn, en alle anderen dood moeten.’
‘Ik geloof in de erfzonde. Op Thomistische wijze, als maatschappelijk gegeven, waar niemand los van staat. En dat maakt me bescheiden, want mensen zijn maar beperkt verantwoordelijk voor het kwaad dat ze stichten. Daarom kan ik vergeven, daarom moeten we vergeven. En tegelijk, kan ik nooit zover komen dat ik de ander zondig verklaar en mezelf buiten schot houd.’
IS ontstond uit generaliseren
‘We moeten de Da’ish stoppen. Ze doden zou dom zijn, ze als criminelen opsluiten zou voor ons een verademing zijn. Dan konden we onszelf de kans geven te begrijpen wat er in hen omgaat. Als we dit niet begrijpen, kunnen we het niet goed bestrijden.
Wij mogen niet gaan generaliseren, dat is dodelijk. In de westerse wereld gebeurde dat al, dat is het virus waaruit Da’ish is ontstaan. De ander zondig verklaren, iets dat moet worden uitgeroeid, dat bedreigt ons. Haat tegen moslims of tegen de islam: dan blijft enkel nog oorlog over.’
‘De vluchtelingen hier voelen angst, diepe angst, dat is iets anders. Er is therapie nodig en toekomstperspectief. Angst kan haat worden, als dat gebeurt, zijn we verloren. Mijn taak is het, om alles te doen om dat te verhinderen.’
Westen: leer omgaan met verschillen!
‘Uiteindelijk moeten we als theologen de wereldverhoudingen zien. De westerse wereld heeft een vijand nodig. Na de communisten werden dat de moslims. Voor genuanceerden: de fundamentalisten. Maar een gemeenschappelijke vijand is nodig voor de wapenindustrie om de schijn van winsteconomie op te houden.’
‘Da’ish is een alarm. Europeanen moeten echt oppassen, niet omdat moslimimmigranten de zaak willen overnemen. IS heeft niets met islam te maken: het is een roversbende.
Maar Europa is een kasteel geworden, Lampedusa is er het symbool van. Waarom maken jullie van Europa een soort Israël? Dan zul je nooit meer vrede hebben. Tracht te zien wat er achter die hoge muur gebeurt. Wat je daar aan het aanrichten bent. Dan begrijp je het alarm, en kun je je door het alarm laten leiden naar wat het echte gevaar is.’
Waarom heet het westen een vijand nodig?
door zr. Yose Höhne-Sparborth
‘Waarom heeft de westerse wereld een vijand nodig? Waarom heeft de westerse wereld een generaliserende ideologie nodig waarin ze zichzelf als superieur voorstelt, en de anderen als inferieur, of zonde, en dus om te doden, te onderwerpen, in het beste geval gelijk te maken aan zichzelf? Waarom verdraagt de westere wereld geen verschillen?
Dat dan “ontwikkelen” noemen is de seculiere variant van proselitisme, de ander een bekering opdringen. Dat geeft reacties. Die reacties afstraffen is symptoombestrijding.
De westerse wereld leeft zich uit in vrijheid, maar tegelijkertijd werkt ze nogal uniformerend. Hoe kunnen we werkelijk dialogeren leren, open dialogeren met mensen die werkelijk anders denken dan wij? Hen werkelijk zien als partners in het gesprek, zonder hen te willen bekeren tot ons standpunt?’
Eerder verscheen: ‘Als zij hier kunnen leven, kan ik dat ook’
