n het oudejaarsnummer van het Vlaamse tijdschrift Tertio stond een uitgebreid interview met Manuela Kalsky, DSTS-directeur en houdster van de Schillebeeckx-leerstoel: over dominicanen, diversiteit en theologen die voorop durven gaan. Een selectie.
U bekleedt sinds 2012 de Edward Schillebeeckx-leerstoel aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Wat blijft voor u actueel aan zijn denken?
'Die leerstoel beoogt niet de studie van het oeuvre van Schillebeeckx, maar de beoefening van de theologie in zijn geest en die van de dominicanen. We zoeken naar hoe het heil van Godswege ons tegemoet treedt in het dagelijkse leven. Dominicanen bedreven altijd een theologie die aansluit bij de ervaring van mensen, bij hun zorgen en vragen, en bij de nieuwste ontwikkelingen. Hoe valt daarin God te lezen en welke boodschap heeft het geloof te midden van het leven?’
Onze wereld zit toch niet te wachten op theologen om de weg te wijzen?
'We leven in een sterk gei?ndividualiseerde en geseculariseerde samenleving, maar religie is niet weg uit Europa. Ze is getransformeerd en neemt nieuwe gedaanten aan. In een eeuw tijd is het religieuze landschap volkomen veranderd.
Het is niet voldoende cursussen te geven over het abc van het christelijke geloof. Belangrijk is de dialoog tussen kerk en huidige cultuur. Als dat niet gebeurt, zijn alle verkondigingstrucs voor niets. In Nederland zijn er zo’n veertig procent nieuwe spirituelen. Die hebben geen binding met de kerk en zijn evenmin athei?st.’
Welke veranderingen in het religieuze landschap treffen u?
'Nederland stond bekend als nuchter en tolerant, maar toen kwam nine eleven en de moord op Theo van Gogh. Dat leidde tot nieuwe wij/zij-tegenstellingen. Plots was daar 'de? moslim’ in plaats van mijn buurman of collega. Nederland klapte dicht als een oester en de angst regeerde.
Op dat moment heeft een samenleving iets anders nodig dan het in de verf zetten van de tegenstellingen. Geen conflictmodel dat zaken op de spits drijft, maar een verrijkingsmodel dat constructief werkt en zoekt hoe er verbindingen tussen mensen kunnen worden gevonden. Vandaar ons wij-project voorbij de bindingsangst.’
Manuela Kalsky
U spreekt uit ervaring?
'Ik ben als 23-jarige Duitse in Nederland aangekomen. Dat was niet altijd een pretje. De sporen van de Tweede Wereldoorlog waren nog duidelijk voelbaar. Wanneer ben je ergens thuis? Als je mag zijn wie je bent en geen masker hoeft op te zetten. Als je de kansen krijgt om je talenten te ontwikkelen en je er vreedzaam kan wonen. De dominicanen hebben dat voor mij mogelijk gemaakt en ik was niet eens katholiek, maar luthers. De verschillen zijn voor mij een rijkdom geworden.’
Hoe kan de kerk leren denken in veelvoud?
'Om te beginnen steekt de diversiteit al in de eigen traditie. Er is niet e?e?n verhaal over Jezus, maar vier evangelie?n en de brieven van Paulus. Verschillende verhalen liggen samen aan de basis van het christendom. Je mag stellen dat het christendom ontstond uit syncretisme. Waarom is de kerk dan zo bang om veelheid toe te laten en nieuwe wegen in te slaan?
Ik ben voor een polyfone theologie die meerstemmigheid toelaat en zich niet angstig afbakent tegenover alles wat anders is. Het is belangrijk dat onze gemeenschappen verschillen toelaten in hun midden. We kunnen leren van elkaar en moeten niet bevreesd zijn voor die horizonsverruiming.’
Manuela Kalsky behoort tot de centrale sprekers op de Didache?-studiedag onderwijs over Interlevensbeschouwelijk leren in theorie en praktijk op 13 januari in de promotiezaal van de KU Leuven. Info en inschrijven kan via www.kuleuven.be/thomas/page/didache-studiedag-onderwijs-2015
Klik hier voor een impressie van het kerstnummer van Tertio en hier voor de website van het tijdschrift (helaas is er geen digitale versie van het interview te lezen).
Zondag 11 januari preekt Manuela Kalsky in de Dominicus Amsterdam, om 11.00u.
