ls we niet communiceren scheppen we een samenleving van ivoren torens waarin mensen onbereikbaar zijn voor elkaar. Een pleidooi om kwetsbaar te durven zijn, door dominicaan Henk Jongerius.
Henk Jongerius o.p. is dichter, meditatieleraar en prior in Huissen.
Toen ik, lang geleden, als jonge cantor na een paar dagen weer terugkwam in Huissen, vroeg een nogal dominante medebroeder, een koster, waarom ik hem niet had gezegd dat ik er niet was. Hij had niets te maken met de voorzang in het getijdengebed, maar voelde zich toch verantwoordelijk. Daarop ontviel me de opmerking: &Omdat ik bang voor u ben’. Hij reageerde met: 'Ach, lieverd…’.
Sinds dit voorval hebben wij nooit meer een meningsverschil gehad.
Veilig huis
Mensen vrezen van alles in hun leven: hun positie, de mening van anderen, de toekomst, het welzijn van hun kinderen, gezondheid, werk.
Hoe gaan wij om met vrees? Vaak zetten we een afweermechanisme in. Zoals ontkenning: schuif onzekerheid en vrees terzijde en roep een zelfverzekerd beeld op. Zo kun je je handhaven in een werkomgeving waar niemand iets te maken heeft met jouw persoonlijke of huiselijke omstandigheden. Maar je maakt jezelf ook onbereikbaar voor de vrees in jou en koerst alleen op wat je hebt bereikt. Een ander afweermechanisme is zwijgen. Zolang iets niet gezegd wordt, bestaat het immers niet. En maak je geen slapende honden wakker.
Opgesloten
Op deze manier is alleen de zichtbare buitenkant van mensen belangrijk. En sluit je jezelf op in een zogenaamd veilig huis. Het schept een samenleving van ivoren torens waarin mensen onbereikbaar zijn voor elkaar.
Dat opgesloten zitten is ten diepste de oorzaak van veel ellende. Worden die veilige huizen en ivoren torens niet al snel bastions, waarin je je kunt verdedigen tegen aanvallen van buitenaf?
Jezus, sloeber
In de film The Son of Man wordt Jezus beschreven als een man die getwijfeld heeft aan zijn levensopdracht en als een wat dwaze, clownachtige figuur. In de scene dat Jezus voor Pontius Pilatus wordt gebracht, gebeurt iets bijzonders. De zelfverzekerde machthebber staat met zijn armen over elkaar en kijkt minachtend naar die sloeber uit Nazareth. Dan zegt Jezus, bijna vertrouwelijk: 'Wees maar niet bang, Pontius.’
Wat gebeurt hier? Jezus doorziet Pilatus en nodigt hem uit om werkelijk naar zichzelf te kijken. Uitoefenen van macht over anderen komt voort uit angst en vrees je positie te verliezen. Een beschamend blootleggen van diens drijfveren.
Openbreken
Het kwetsbare besef van wie wij zijn, is tegelijk een openbreken van de ivoren torens waarin wij ons menen te kunnen verschuilen. Voor anderen – en voor onszelf. Want pas in een echte ontmoeting met anderen worden wij gewaar wie wij zijn en welke drijfveren ons leven bepalen.
Het besef samen mens te zijn, broos en kwetsbaar, zal ons bevrijden van angst en vrees. Wie zijn eigen gezicht weerspiegeld ziet in het gelaat van een ander, kan een leven leiden zonder vrees. Hij weet zich gekend en bemind zoals hij is. Hij hoeft zich niet groter te maken dan hij is. Hij staat in het besef dat hij er mag zijn zoals hij is.
Dit is een ingekorte versie van een artikel in het nieuwe nummer van &Geloven Onderweg&, tijdschrift van het Dominicanenklooster Huissen.
