e dynamiek van de vastentijd en Pasen nodigt ons uit om na te denken over het ingewikkelde theologische concept van 'verlossing’, schrijft provinciaal Didier Croonenberghs. 'Verlost van wat, door wat, met het oog op wat? Moeten we echt gered worden?’
Didier Croonenberghs OP
Hoe kunnen we de onmenselijkheid op de wereld verklaren als hij inderdaad gered is? Verandert verlossing de wereld?
De kwestie is niet alleen theoretisch, maar in wezen ook praktisch: hoe zien we uiteindelijk de effecten van verlossing? Als Jezus een Verlosser is, dan zouden we dat toch moeten merken?
Een vaak geciteerde uitspraak van Nietzsche blijft een formidabele uitdaging voor gelovigen uit heden en verleden: “Christenen zouden betere liederen moeten zingen om mij te leren geloven in hun Redder; zijn discipelen zouden er meer gered uit moeten zien”. De vraag is essentieel, omdat ze raakt aan de praktische relevantie van het christendom.
Verlossing: top-down of bottom-up?
Doorheen de geschiedenis zijn er veel verschillende benaderingen gebruikt om te proberen de reddende actie van Christus uit te leggen.
We kunnen ze schematisch samenvatten in twee grote stromingen. Theologen van het eerste millennium ontwikkelden vooral een top-down opvatting van verlossing (christologie van bovenuit). God redt de mens door zijn Zoon te sturen. Redding in Jezus Christus wordt dus uitgedrukt in termen van bevrijding, goddelijkheid, enz.
Vanaf het jaar 1000 volgden de theologische ontwikkelingen een meer bottom-up benadering, waarbij de nadruk werd gelegd op de menselijke deelname aan de verwezenlijking van het heil (christologie van onderuit). De zonde werd zo het belangrijkste obstakel in deze dynamiek. Concepten als verzoening werden ontwikkeld, helaas met een grote nadruk op zonde of schuld.
In het Bijbelse taalgebruik is verlossing verbonden met zorg
Daarom is het essentieel om terug te keren naar de oorspronkelijke betekenis van het woord verlossing om het goed te begrijpen. In het Bijbelse taalgebruik is verlossing verbonden met zorg. In het Grieks van het Nieuwe Testament is redding afgeleid van het werkwoord sozein, dat verzorgen betekent. In de evangeliën betekent verlossing voor anderen zorgen, hen lucht geven, hen bevrijden, hen weer laten ademen en hun vertrouwen herwinnen.
Verlossing gaat dus over gezondheid in de breedste zin van het woord. In feite neemt de manier waarop Jezus zijn heilbrengend handelen uitdrukt vaak de vorm aan van zorg en genezing. Redden is in de eerste plaats zorgen voor anderen, hen tot het einde van zichzelf brengen, in een dynamiek van vervulling en realisatie. Redding gaat daarom alle mensen aan: iedereen, nu en in de toekomst, kan redding ervaren.
Moge deze vastentijd in de aanloop naar Pasen ons helpen om deze zorg te herontdekken.
Didier Croonenberghs OP
Provinciaal van de Belgische en Nederlandse dominicanen
Dit artikel verscheen in Paullus, het tijdschrift van de Pauluskerk in Antwerpen.
