e hebben familie in Oekraïne! Horend de oproep van de paus om niet onverschillig te blijven kwamen op zaterdag 15 april 2023 de dominicaanse familie en genodigden samen. 'Vredeswerk zou opnieuw geboren moeten worden uit gebed en meditatie.’
door Karin Bornhijm OP
De deelnemers aan de jaarlijkse dominicaanse studiedag, dit keer in het klooster van Huissen, werden verwelkomd door zuster Margo Verspeek en lekendominicaan Hans Hamers, de dagvoorzitter. Deze dag werden theologie en maatschappelijke praktijk gekleurd met persoonlijke reflecties.
Lekendominicaan en hoogleraar theologie Erik Borgman trapte af met een lezing. Hij vertelde hoezeer hij was getroffen door het slot van het lied Sólo le pido a Dios van Mercedes Sosa:
Solo le pido a Dios
Que la guerra no me sea indiferente
Es un monstruo grande y pisa fuerte
Toda la pobre inocencia de la gente
Es un monstruo grande y pisa fuerte
Toda la pobre inocencia de la gente
Dit ene slechts vraag ik aan God
Dat oorlog mij niet onverschillig laat.
Het is een groot monster, het vertrapt
alle arme onschuld van de mensen.
Het is een groot monster, het vertrapt
alle arme onschuld van de mensen.
Beluister hierboven dit slot of ga hier naar het hele lied (slot vanaf 3 minuut 25).
Het lied verzet zich tegen onverschilligheid. Nu de oorlog in de Oekraïne aanhoudt, lijkt die oorlog soms wat op de achtergrond te geraken. Onverschilligheid? Of verdringing? Andere prioriteiten?
Nadenkend over de situatie stelde Erik Borgman de slogan van Pax Christi uit 1971 centraal: ‘Geweld eindigt waar liefde begint’. Het eerste wat van ons gevraagd wordt is dat we erbij zijn: bij het geweld, het tot ons laten doordringen en niet ervan weglopen. De pijn daarover is waar de liefde begint. ‘We zitten in de shit en het is onze shit’, aldus Borgman.
Om werk te maken van vrede, moeten we niet gelijk in oplossingen schieten, maar erbij blijven: luisteren naar de stemmen in Rusland en Oekraïne en opnieuw leren luisteren: dat is het werk van de liefde, die het geweld beëindigt.
Er zijn stemmen, zo vertelde Borgman, die oproepen om de doctrine van de rechtvaardige oorlog te vervangen door de leer van de rechtvaardige vrede. Borgman is het daar niet mee eens, omdat hij vindt dat de rechtvaardige oorlog denkbaar moet blijven. Maar de dood van mensenkinderen mag nooit als iets goeds zien worden: ook de Russische soldaten, hun naasten en hun verhalen doen er toe. Het is onze taak om die vragen op te zoeken, te denken, de verhalen te horen.
Borgman sloot af met iets wat ten onrechte nauwelijks aandacht krijgt: de bedevaartsplaatsen waar gebeden wordt voor vrede, waar tijd is voor rouw. Vredeswerk zou opnieuw geboren moeten worden uit gebed en meditatie. Dat is wat Christus ons heeft voorgeleefd heeft, aldus Borgman. Niet alleen op het slagveld maar ook in onze eigen straten en onze eigen social media.
De hele voordracht van Erik Borgman is hier te lezen.
Cinta Depondt (PAX) tijdens een van de de middagsessies.
De tweede voordracht werd gehouden door Cinta Depondt, medewerker PAX en programmaleider Eastern Europa & Eurasia (Oekraïne). Ze werkt nu veertien jaar bij Pax, waarvan de afgelopen negen jaar in Oekraïne.
Cinta Depondt
Vanuit haar persoonlijke praktijk reflecteerde ze op de vraag ‘Oorlog, heb je daar vrede mee?’ Zelf heeft ze geen vrede met deze oorlog. De agressie die vanuit de Russische overheid komt is niet goed te praten, hoezeer dit ook geprobeerd wordt.
Aan de hand van de woorden onrust & ongemak, boosheid & verontwaardiging en dwaasheid nam Cinta Depondt haar gehoor mee in haar werk als vredeswerk. Net als Erik Borgman benadrukte ze het belang van luisteren en het erbij blijven in alle ellende en lijden. Op de vraag ‘wat kunnen wij dan doen op de plek waar we zelf zijn?’ gaf ze een aantal tips mee.
– Het erover hebben.
– Geen genoegen nemen met eenvoudige antwoorden en oplossingen.
– Blijven luisteren; óók naar de mensen in Oost-Europa die er dichterbij zijn en die iets toe kunnen voegen aan onze standpunten – ook al is dat standpunt anders dan de onze.
– Luisteren naar verschillende verhalen.
– In contact blijven met je eigen gevoel. Je mag ook bang zijn, maar kijk het in de ogen en kijk niet weg.
– Bij jezelf blijven betekent ook in gebed zijn, poëzie en kunst gebruiken.
– En: spreek je uit!
De twee lezingen gaven voor de rest van de dag genoeg stof tot gesprek tijdens de informele ontmoeting en de diverse workshops, onder andere onder leiding van theoloog Fred van Iersel die in een recent interview in Trouw zich kritisch uit liet over de houding van het Vaticaan in de Oekraïne-oorlog.
Beeld uit de slotviering
