Je zou kunnen zeggen dat je inderdaad maar één keer doodgaat, maar dat je heel vaak sterft'.
Arjan Broers
Behalve een collectieve heeft sterven ook een spirituele kant. Nu wordt het echt interessant. Want je zou kunnen zeggen dat je inderdaad maar één keer doodgaat, maar dat je heel vaak sterft.
Ik bedoel: vrijwel iedereen maakt het mee dat je op dood spoor raakt, dat je vastloopt, niet weet hoe je verder moet, of dat de grond onder je voeten wordt weggeslagen, door wat voor ramp dan ook. Vaak verzet je je daartegen, je doet er alles aan om de situatie te keren, maar als dat niet lukt, dan komt er een moment dat je diep zucht en moet toegeven: ik weet het niet meer. Ik ben leeg en verdrietig en radeloos. Ik geef op. Ik laat los.
In spiritueel opzicht is dat een stervenservaring. Je moet iets loslaten en je weet niet of en wat er voor in de plaats komt – of hoe lang het leeg blijft. Dat kan een diepe angst oproepen, een vorm van doodsangst.
'Als onze geloofstraditie ergens over gaat, dan is het dit'
Maar als onze geloofstraditie ergens over gaat, dan is het dit. We moeten het paradijs uit. We moeten een ark bouwen en de vloed doorstaan. We moeten de put in en vervreemd raken van onze familie. We moeten de zee en de woestijn door. Verhaal na verhaal, profeet na profeet pepert de Bijbel het ons in als een van onze grootste levensopdrachten: leer dood te gaan voor je doodgaat. Want zo zou je de spirituele opdracht van het sterven kunnen samenvatten.
En om het nog een beetje intenser te maken: het verhaal gaat dat God zelf dit lot met ons deelt. Dat God mens werd en leefde en leed en stierf. En dat er na het kruis en het graf stilte kwam en leegte.
We kunnen er niet omheen, in dit leven. We moeten er doorheen. Er is bloei en groei – en er is afsterven, leegte. Er is inademen, er is uitademen. Er is leegte.
En: er zal nieuwe adem komen.
Uit de toespraak van Arjan Broers in de Dominicus Amsterdam op 6 november 2022. Lees hier de hele tekst.
