'Een ware predikvrouw'

De livestream van de uitvaart is nog even terug te zien, klik hier. Tijdens de uitvaart werden diverse verhalen verteld, door medezusters Joy van der Werf en Irene Haalboom – klik hier – en redacteur van deze website en vriend  Arjan Broers – klik hier.

IM’s zijn te lezen op de websites van Katholiek Nieuwsblad, Nieuw Wij en de Bezieling. Het tv-programma De Verwondering herhaalde het interview dat Annemiek Schrijver in 2016 met Holkje had.

Holkje werd uitgevaren vanuit de Dominicuskerk in Nijmegen. Haar lichaam is begraven bij haar ouders in Koudum, Friesland.

door René Dinklo OP

Het moet in de tijd zijn geweest dat ik postulant was in het dominicanenklooster in Huissen ergens in 1993 toen ik Holkje voor het eerst ontmoette. Volgens mij was ze in Huissen in het kader van haar werk voor het Dominicaans Toerustingscentrum (DTC). Ze stelde zich aan mij voor en ze zei: ‘Ik ben Holkje’. Ik: ‘Wolkje?’. ‘Nee. Holkje. HHHolkje’.

Holkje dus. Een bijzondere vrouw met een bijzonder lichaam en een bijzondere naam, een Friese naam, die de afgelopen jaren meer een merknaam leek te worden.

Het werd een begin van een hechte vriendschap. Ze zei vaak dat we elkaar in het gewone leven nooit gevonden zouden hebben: een oud-student van de sociale academie met een tuinbroek en een oud-HEAO-er met een attachékoffer.

Over Holkje valt eindeloos veel te vertellen, maar nu wil ik me beperken tot drie lijnen.

Holkje kwam uit een doopsgezind nest. Doopsgezinde gemeenschapshuizen waren en zijn onder andere te vinden in Giethoorn en Fredeshiem. Als ik het me goed kan herinneren, heette één van die huizen: ‘Samen Eén.’

En dat ‘samen één’ – niet het kleffe samen één, maar het gemeenschapsleven waar de mensen elkaar dragen – dat was voor Holkje het levensideaal. Daarin zag ze ook de verbeelding van het Koninkrijk Gods.

Je kunt in haar biografie eenvoudig duidelijk maken hoe belangrijk zij het gemeenschapsleven vond. Het gemeenschapsleven begon voor haar – buiten de vakantie-ervaringen in doopsgezinde setting om – in de vrouwengemeenschap in Zwolle. Ik zie haar nog met boodschappentassen de tientallen trappen op al puffend naar boven lopen naar de huiskamer van de school op het A-plein, die de vrouwen bewoonden.

Holkje van der Veer in 2013 (foto Elisabeth Algra).

Maar ze had ook talent om hybride gemeenschappen te creëren. Ik denk aan: de Koetshuisgroep, een groep van dominicaans georiënteerde jongeren; het spotterproject, waarbij ieder jaar een nieuwe groep van jongeren werd samengesteld afkomstig uit diverse Europese landen om diaconaal werk te doen in Zwolle; de groepsreizen die ze begeleidde voor de Zwolse studenten in het kader van het vredeswerk in Noord-Ierland of haar meest recente initiatief tot het bijeen krijgen van een groep dominicaans georiënteerde mensen om deze zomer naar Fanjeaux te gaan, waar onze ordesstichter Dominicus enige tijd gewoond en gepredikt had.

Holkje voelde zich als een vis in het water in deze vriendengemeenschappen. Zij vormde de belangrijke verbindende schakel in de groep door haar communicatieve en zorgende vaardigheden. Zelfs haar klunzigheid werkte verbindend. Het hoorde gewoon bij Holkje. Een Vlaamse docente aan de sociale academie te Kampen zei eens tegen haar: ‘Ge zijt een animeermeiske.’ En dat was zeker waar.

Ook heeft zij de keerzijde ervaren. Het leven met alle gastvrijheid en verplichtingen van dien binnen de gemeenschap van Kohelet, werd haar te zwaar ook omdat haar gezondheid langzaamaan minder werd. Ze koos ervoor alleen te wonen, maar altijd in verbinding met anderen.

Stil zitten kon ze niet. Ze ontwikkelde zich van een agogisch werker naar een predikvrouw van formaat. Hierbij hoorde een studie theologie. Ik zie nog de stapels papiertjes voor me met Hebreeuwse woorden om ze zo beter in haar hoofd te stampen.

Ze ging boeken schrijven – wie had dat gedacht van een dyslectische Holkje? – en ze actief promoten. Ze gaf talloze lezingen en interviews vol overgave. Ze werd een vaste voorganger in de kapel te Huissen. Ze zat in de redactie van Open Deur en onlangs zette zich in voor het synodaal proces vanuit het Netwerk Katholieke Vrouwen. Je zou bijna vergeten te vertellen dat ze ook bestuurslid was van haar eigen zustercongregatie.

Toen ik haar pas leerde kennen, was ze open over haar rugproblemen en de operatie in de St. Maartenskliniek. Ze kon er ook niet omheen. Maar toen op een gegeven moment iemand uit de Koetshuisgroep tegen haar zei: ‘Maar je bent toch ook gehandicapt!’, moest ze slikken. Dat kwam bij haar binnen.

Na enige tijd begon ze mij het verhaal te vertellen van het syndroom van Marfan en dat zij alle symptomen had. In mijn onschuld vroeg ik haar of het niet verstandig was om lid te worden van de patiëntenvereniging van mensen die Marfan hebben.

Op een gegeven moment vroeg ze mij of ik een keer meewilde naar een patiëntendag. Alleen durfde ze niet te gaan. Ik met haar mee.

Het was bijzonder om een grotere groep van mensen te treffen met haar lichaamsbouw. We keken naar een lezing met lichtbeelden van allerlei beroemde mensen die plotseling gestorven waren vanwege aorta-problemen en die vermoedelijk Marfan hadden.

Ik zag Holkje wit wegtrekken. Tijdens een informele ontmoeting raakten we in gesprek met een echtpaar, zowel de man als de vrouw hadden Marfan. Ze hadden een kindje en vertelden vol trots dat het kindje ook Marfan had. ‘Kijk maar’, zei de vader terwijl ze hij hypermobiele voetje van het kind alle kanten opdraaiden.

Voor Holkje was het tijd om te vertrekken. Holkje moest figuurlijk gesproken aan de beademing om bij te komen. Later – toen het moest – zou ze trouw een beademingsapparaat meenemen op de plekken waar ze sliep.

In de afgelopen 25 jaren kreeg ze complicaties aan vooral de aorta en de ogen. Voor Holkje was er altijd het gevecht tegen haar lichaam en om zo gezond mogelijk te blijven. Daarnaast had ze het perspectief om waarschijnlijk niet oud te worden.

Haar tijdlijn was korter dan die van een gemiddelde Nederlander. Waarschijnlijk dat ze hierdoor ook een extra motivatie kreeg om veel uit haar leven te halen.

Het fysieke leven voor Holkje was een zwoegen, om de woorden van Prediker te gebruiken, maar Holkje probeerde er veel uit te halen vooral ten behoeve van anderen. En als geen ander wist ze het leven te versieren.

Een levenskunst die ze niet van een vreemde had. Ook mem – haar moeder – kon dat goed. Om een triviaal voorbeeld te geven. Als ik voor de gezelligheid samen met haar naar de uitzendingen van ‘Heel Holland bakt’ keek, had ze altijd ervoor gezorgd dat er een gebakje in huis was of ze had zelf iets gebakken. Typisch Holkje.

Haar aanvankelijke schroom om over Marfan te praten, wist ze om te buigen in een kracht van aanvaarding door erover te schrijven, te spreken en in bijvoorbeeld haar vrijwilligerswerk voor de leerlingen van de Monnikskap in het St. Dominicuscollege en in de afdeling geestelijke verzorging van het Radboud Ziekenhuis.

Lieve mensen,

Holkje heeft zich ontwikkeld tot een ware predikvrouw en ze heeft veel gezaaid. Er staat – om in het beeld van het evangelieverhaal te spreken – een behoorlijke mosterdplant. Ze heeft de dominicaanse spiritualiteit met verve en veel creativiteit uitgedragen – ze werd zelfs de hipste non van Nederland genoemd – , ze was een stuwende kracht voor de congregatie om zich open te stellen voor nieuwe roepingen en ze heeft vele mensen geïnspireerd en gecoacht.

Nu moeten we allen verder zonder haar prettige en stimulerende aanwezigheid, maar in de geest blijft ze vast met ons meereizen.

Holkje,
Rust zacht en wees vrolijk nu jij samen één mag zijn met ons aller Schepper.

René Dinklo OP