sychotherapie en spiritualiteit hebben alles met elkaar te maken, betoogt de Vlaamse dominicaan en therapeut Patrick Lens. Een boek dat Arjan Broers zo boeide dat hij het nu pas bespreekt.
door Arjan Broers
De auteur van dit artikel heeft veel slechte eigenschappen. Eén ervan is dat hij regelmatig iets op zijn beloop laat, even laat liggen, uitstelt, nog niet aan toekomt en vergeet…
Alleen al omdat ik het op zoveel manieren kan omschrijven ziet u al dat het waar is, zoals een Eskimo zo vertrouwd is met sneeuw dat hij of zij er, naar verluidt, wel twintig woorden voor heeft.
In 2019 al vroeg ik een recensie-exemplaar aan van ‘De Leeuw en het lam. Spiritualiteit en psychotherapie’ van de Belgische dominicaan Patrick Lens. Ik begon er gefascineerd in te lezen en zinnen te onderstrepen en vouwde heel wat ezelsoren, wat betekent dat er op de betreffende pagina iets bijzonders geschreven staat.
Nu ik ver in coronatijd met enig schaamrood op de kaken het boek opnieuw ter hand neem om het bestaan ervan aan te kondigen op deze website, gebeurt me hetzelfde. Ik sla een paragraaf op uit een deel van het boek waar ik nog niet aan toe was gekomen (…), en het begint weer: proeven, strepen, vouwen, overpeinzen.
Ook in een christelijk leven kan psychotherapie helpen, én er zit genezende kracht in de christelijke spiritualiteit
Patrick Lens o.p.
Patrick Lens (1963) is dominicaan en Gestalttherapeut. Hij doceert theologie, is studentenpastor in Brussel en begeleidt individuen als therapeut. Zijn boek is, uiterlijk een beetje al te bedelmonnikachtig, uitgegeven door Carmelitana.
Wat broeder Patrick betoogt vind ik van het grootste belang: hij wil laten zien dat ook in een christelijk leven psychotherapie kan helpen bij geestelijke groei en genezing, én dat er genezende kracht zit in de christelijke spiritualiteit.
Zijn boek bestaat daarom uit twee delen. Het eerste gaat van spiritualiteit naar psychotherapie, het tweede andersom. Tegelijk is in zijn taal en verteltempo te zien dat voor hem psychotherapie en christelijke spiritualiteit helemaal samengaan.
Er is in onze cultuur een grote belangstelling voor spiritualiteit en zingeving, wordt nogal eens gezegd. Broeder Patrick zegt er in een heel begrijpelijke stijl behartigenswaardige dingen over.
Dat maakt moderne spiritualiteit soms ronduit vluchtig
Hij wijst er bijvoorbeeld op dat moderne spiritualiteit vaak gepaard gaat met een onpersoonlijk beeld van God of ‘het heilige’. Tegelijk mag het ‘ik’ haast geen subject zijn, omdat het op moet gaan in het grotere. Dat maakt moderne spiritualiteit soms ronduit vluchtig: mensen kunnen moeilijk grond vinden in wie ze zijn en in het leven zelf.
Deze belangstelling voor spiritualiteit is, zo signaleert hij, echter ook een tegenbeweging in een door en door economische cultuur, die juist overdreven materieel is en het immateriële nauwelijks serieus neemt.
Het is de aloude tegenstelling tussen geest en stof. En het is de aloude oplossing van het christendom om de twee met elkaar in verband te brengen: God heeft zich ten diepste verbonden met de Schepping en met ons, ook op een persoonlijk en intiem niveau.
Een dergelijke levensvisie, betoogt Patrick Lens, geeft basis om emoties te kunnen beleven en integreren zonder erdoor te worden meegevoerd. Zo kunnen we uitgroeien tot volwassen mensen, die vrede hebben met onszelf en met anderen.
Wanneer is geestelijk lijden een medisch of psychologisch vraagstuk? En wanneer is het een teken van geestelijke groei?
Ik vind het telkens weer verbijsterend hoezeer onze tijd ook gekenmerkt wordt door geestelijk lijden. In de veiligste en welvarendste samenleving ooit slikken enorme aantallen mensen antidepressiva, ervaren eenzaamheid of krijgen allerlei labels om hun geestelijke labiliteit te duiden dan wel medisch te behandelen: autisme, ADHD, ADD, PDD-nos, Borderline, eet-, angst- en andere stoornissen, enzovoorts.
Wanneer is geestelijk lijden een medische of psychologische kwestie? En wanneer is het een onderdeel van mogelijke geestelijke groei? Patrick Lens betoogt bijvoorbeeld aan de hand van Johannes van het Kruis dat somberheid of depressie ook te verstaan is als een ervaring van de nacht van de zinnen: ten diepste is het een uitnodiging van God om te verstillen en op zoek te gaan naar de werkelijke waarde van het leven, los van de externe bevrediging van behoeften.
Uit mijn eigen ervaringen met geestelijke begeleiding weet ik dat het een geweldige eye-opener kan zijn, zelfs bij mensen die niet expliciet gelovig zijn, om innerlijke worstelingen niet te zien als een probleem dat moet worden opgelost, maar als een uitnodiging om de diepte in te gaan. In het klooster van Zwolle bereiden we komend seizoen een studiedag voor over dit thema.
De schrijver van deze bespreking heeft veel slechte eigenschappen; maar in dit geval heeft hij zichzelf te hard aangepakt. Het boek van Patrick Lens is niet blijven liggen uit gemakzucht of slordigheid, maar omdat er zoveel in te lezen valt dat het moeilijk is om de rijkdom ervan recht te doen.
Ik beveel De leeuw en het lam dus maar aan als dagelijkse lectuur: even een paar pagina’s Lens om de rest van de dag wat scherper te kunnen kijken, naar het leven binnen en van buiten.
*
Patrick Lens o.p. De leeuw en het lam. Spiritualiteit en psychotherapie. ISBN 978 949 243 4128, 444 pagina’s
