Als vieren thuis gebeurt

door Arjan Broers
Dan kun je inmiddels vijftig jaar oud zijn en theologisch geschoold, toen ik samen met geliefde de Paaswake wilde vieren in mijn woonkamer voelde ik hoe spannend het is: de ruimte heiligen met donker en licht en stilte, teksten beluisteren of lezen, hardop bidden. Geloof raakt tot op het bot en het blijft precair om het te verwoorden, zeker omdat het óók zo ongelofelijk blijft: dat lijden en dood in het donker wordt omgevormd tot nieuw leven, toen bij Hem en nu bij ons.

Zou het daarom zijn dat katholieken liturgie liever zien als iets wat in de kerk gebeurt en gedaan wordt door priester en voorgangers? Omdat de intimiteit van het samen vieren dan beter te dragen is?

Hoe het ook zij: sinds de Coronacrisis begon is er al veel digitaal liturgisch op gang gekomen. Dat is ook behelpen, want het is toch echt anders om naar de livestream van een viering te kijken dan er zelf bij aanwezig te zijn. Een camera op een altaar gericht benadrukt dat het daar gebeurt, en dat jij er niet bij kunt zijn.

Maar de eerste christenen vierden thuis, zoals ook joden nog steeds een bloeiende traditie hebben om thuis te vieren, aan de tafel. Bij mij thuis gebeurde het zittend op het kleed voor de houthaard, die ik aangestoken had terwijl ik zacht want beschroomd zei: ‘Wees welkom, vuur, verwarm en verlicht ons als het donker is’.

23 lekendominicanen en een webmaster maakte de thuisliturgie mogelijk. Twintig verschillende stemmen klonken er, in de lezingen en gebeden, en uiteenlopende soorten muziek. Het geheel was samengesteld door theoloog en lekendominicaan Erik Borgman. Maximalist als hij is (zijn woorden) had hij negen lezingen, acht gebeden en tussenzangen aangedragen. Wie thuis vierde, kon behalve een aantal essentials zelf kiezen. Het was een aardige klus om de opnamen te maken, te plaatsen, de liederen van YouTube te halen zonder reclame.

Maar het werkte. We deden allebei één lezing en werden getroffen door de stilte die ontstaat tussen de gebeden waarin tien heel verschillende stemmen langskomen. Ik hoop dat we volgend jaar weer een ‘echte’ Paaswake kunnen vieren, toch heb ik de voeding ervaren van de reis door het donker van Goede Vrijdag, de universaliteit van het Scheppings- en het Exodusverhaal en de ongelofelijke nabijheid van het evangelie.

Erik Borgman schreef: ‘Het werd, zo is mijn conclusie, echte liturgie: een passende manier om Pasen nu te vieren, onder omstandigheden die wij niet hebben gekozen maar die we wel op ons hebben te nemen. Het was gemeenschap – onze DLN-gemeenschap – en het was groter dan onze gemeenschap. Ook zo dus: echte liturgie.’

Wil je zelf nog reageren? Stuur een e-mail.

Een selectie:

‘Ik had eerlijk gezegd mijn bedenkingen over de invulling. Het leek nogal ver van me af te staan, zoveel woorden en deels woorden die te ver staan. Maar het was intenser en ontroerender om zo samen alleen te vieren dan ik had kunnen vermoeden. Zelden heb ik me zo niet alleen gevoeld in een viering.’

‘Wat een rijkdom aan stemmen en gedachten kreeg ik zo maar aangereikt.
Meer dan ik eerder had verwacht en schitterend op Pasen zelf geijkt.’

‘Het was heel bijzonder om zo Pasen te vieren.’

‘Dank voor deze mogelijkheid om online de Paasviering te beleven. Wij hebben dat gedaan met onze drie kinderen en hun gezinnen. Dat was zeer bijzonder.
De reactie was, dat moeten we volgende week weer doen. Bij deze dus ons verzoek om volgende week weer deze mogelijkheid aan te bieden.’

Vanuit Canada: ‘Waardering voor de dominicaanse overwegingen in de nieuwsbrief en de huiselijke paasviering. Dank voor alle goed nieuws.’

‘Onder begeleiding van de thuisliturgie hebben we net de paaswake gedaan, met via whatsapp ook mijn ouders, mijn broertje in Haarlem en mijn zus in Amersfoort. Heel mooi om dat zo te doen. Ik heb de lezing uit Exodus voorgedragen, heel bijzonder voor mij op deze laatste dag van Exodus. Na afloop zeiden we tegen elkaar: kunnen we dit niet iedere zondag zo doen?’

‘Een parochiaan met een progressieve slopende ziekte kan al jaren niet meer naar de kerk. Voor het eerst sinds 25 jaar – zo gaf ze aan – heeft ze weer voluit de Paaswake kunnen vieren.’

‘Het was/is prachtig. Ik heb op een bijzondere manier Paaswake kunnen vieren. De overbekende verhalen/teksten en de afwisseling in de “soorten” muziek hebben me goed gedaan en ik heb me zeer verbonden gevoeld!’

‘Zojuist de thuisliturgie voor de Paaswake beëindigd. Bijzonder bedankt voor de geweldige site en de mooie viering. Het werd zo Pasen, alleen zittend voor mijn computerscherm met een kaarsje naast me. Maar met beelden van Paaswakes uit het verleden voor mijn geestesoog en een innige beleving in mijn hart.’

‘Ik was deze avond van waken alleen en heb meegevierd met “onze” Paaswake. Voor mijn gevoel verbonden met velen. En meegezongen en -gebeden, nu eens niet als voorganger, voor het eerst in jaaaren, maar als mens die tastend en zoekend probeert te geloven dat de dood niet het einde is, dat het donker in leven en wereld niet het einde is…’

‘Mijn eerste Paaswake, ontroerend mooie teksten. Genoten van de muziek en het gevoel samen te zijn met anderen.’

‘We hebben een mix van voorgelezen en zelf gelezen teksten gedaan. Met z’n drieën een bijzondere viering in huis. Dat deden we toch niet eerder…’

‘Ik ontdekte nog meer hoe spiritueel en mystagogisch de opbouw van de lezingendienst van de Paaswake is. Ik heb een aantal gezangen meegezongen. Ook al zat ik in mijn eentje, ik voelde mij verbonden met een ieder die op die avond met ons meevierde.’

‘Wij hebben de zon zien opkomen vanuit mijn raam op het Oosten, terwijl de velden in nevel gehuld waren en nog zijn. We voelden ons verbonden door alle verschillende stemmen en we hebben (bijna) alles gehoord, gelezen, gebeden en meegezongen. Veel dank en ZALIG PASEN voor iedereen!
Wij gaan nu ontbijten.’

‘Op de derde dag na Pasen klinkt de viering nog na in mijn hoofd. Tijdens de paasdagen ben ik door veel mensen gebeld en in ieder gesprek is de viering ter sprake gekomen. dat zegt wel wat.’

‘Heel veel dank! En zalig Pasen.’