Waar draait het om? Over spiritualiteit

door Marianne Merkx o.p.

Wat betekent spiritualiteit voor jou?

‘Spiritualiteit is niet zozeer vaag, maar eerder breed. Het woord duikt steeds vaker op, maar vaak blijft impliciet wat er onder verstaan wordt.

Ik vat spiritualiteit op als mijn relatie met wat me beweegt, zin geeft, betekenis geeft aan m’n leven, me motiveert, gaande houdt. Het verwijst naar waar ik uit leef, wat van waarde is.’

Welke ontwikkeling in het geestelijk leven in onze tijd valt je op?

‘Volgens mij is iedereen spiritueel, omdat ieder mens zin en betekenis zoekt. Tegelijk is er weerstand tegen het woord spiritualiteit vanwege de koppeling met een bepaalde religieuze leer, moraal en praktijk. “Ik heb niks met spiritualiteit” betekent meestal: “Ik kan me niet vinden in die specifieke denkbeelden en opvattingen”. Maar dan wordt spiritualiteit als iets statisch opgevat- en afgewezen.

Spiritualiteit is voor de één te vaag, voor de ander te concreet, beter gezegd: heeft een vorm die niet matcht. Misschien is dat wel het opvallendste van onze tijd: dat deze twee visies elkaar in een wurggreep lijken te houden, waardoor vooroordelen en misverstanden blijven leven. Wat deze standpunten gemeen hebben, is dat ze niet verbonden zijn met expliciteringen, verbeeldingen van spiritualiteit, er is geen reflectie, gesprek of onderzoek.’

Wat is vandaag de dag volgens jou nog de relevantie van geestelijk leven?

‘Toch is er een groeiende belangstelling voor zingeving en bezinning. Ik merk het als ik vertel dat ik geestelijk verzorger ben. Geen vreemde gezichten meer, maar belangstelling. Ik merk het ook in mijn werk: geestelijke zorg is op veel meer terreinen en bij een bredere doelgroep welkom aan het worden. En raakt meer geïntegreerd.

Eerlijk gezegd heb ik het in mijn werk en het leven van alledag bar weinig over spiritualiteit en geestelijk leven en verontschuldig ik me vaak voor de naam van mijn beroep. Ik noem het ook geen spirituele zorg, al is dat wel wat het is. Maar in gesprekken over levensvragen is spiritualiteit niet vaag of vreemd. Dan is er wel een verbinding mogelijk.’

Voor welke ontwikkeling vind je het hoog tijd worden?

‘Om ons ook buiten de context van een vertrouwelijk gesprek over levensvragen, buiten de praktijk van de levensbeschouwelijke professional, buiten het persoonlijke leven van individuele mensen spiritueel, bezield en geestelijk verstaanbaar te uiten.

Het wordt hoog tijd om dapperder en daadkrachtiger naar andere taal en vormen te zoeken voor die articulatie, verbeelding en uitdrukking, ook in het publieke leven en debat. Hoogste tijd voor meer kruisbestuiving. Er zijn mooie inspirerende voorbeelden: de recente samenwerking tussen de cabaretiers en predikers is er één van. Het stiltecafé Adem Inn in Rotterdam een ander.’

Kom ook naar het symposium op 9 november in Antwerpen