Onverwacht dominicaans spoor op Kreta

door Karin Bornhijm o.p.

Wanneer wij op vakantie gaan, bekijken we altijd vooraf of er dominicaanse plekken zijn die we kunnen bezoeken. Voor Kreta hadden we echter niets kunnen vinden. Enerzijds jammer natuurlijk maar anderzijds ook wel lekker rustig ;-).

In onze laatste vakantieweek brachten we een bezoek aan de oude binnenstad van Rethymno. De stad is vooral tijdens de Venetiaanse (1204-1669) en de Turkse (1669-1898) overheersing vormgegeven. Na twee weken Kreta had ik het gevoel dat men zich zo weinig mogelijkheden uit deze perioden wilden herinneren tenzij het voor het toerisme interessant was. Bij alle bezienswaardigheden die we bezocht hadden lag de nadruk vooral op de opstand tegen de Turken eind 19e eeuw en op de nationalistische geschiedenis daarna en m.n. de betekenis van de Tweede Wereldoorlog voor het eiland.

Maar de Venetiaanse en Turkse invloed is in Rethymno onmiskenbaar aanwezig: het fort, de huizen met de smeedijzeren balkonnetjes, de moskeeën waar vroeger kerken stonden en die nu een andere functie hebben gekregen. Het is een gezellige binnenstad met smalle straatjes en talrijke kleine winkeltjes.

Maria Magdalena is de patroonheilige van de Orde der Predikers

In onze jacht naar souvenirs voor het thuisfront duiken we her en der zo’n winkeltje in. In het straatje Souliou op nummer 33 ziet Menno een minder standaard souvenirwinkeltje met de naam Greek Horizons. Helemaal achterin heeft de winkel een glazen plaat als vloer en eronder zijn oude fundamenten te zien.

Desgevraagd vertelt de verkoopster dat het de resten zijn van de kerk van de H. Magdalena. Alarmbelletjes beginnen al zacht te rinkelen en als ze ons de folder ter hand stelt, blijkt het de restanten te zijn van een dominicaans klooster.

In 2015 werd deze van oorsprong dominicaanse plek bij toeval ontdekt. De winkel kreeg een nieuwe huurder, die de zaak grondig verbouwde. Bij het wegbreken van allerlei plaatwerk kwamen de gewelven en de fundamenten tevoorschijn. Omdat er een vermoeden bestond dat dit historisch gezien van waarde kon zijn, werd de ontdekking gemeld bij het stadsbestuur.

Archeologisch onderzoek wees uit dat het hier waarschijnlijk om de kerk uit de 15e eeuw gaat dat bij het dominicaanse klooster hoorde. Het bestaan van het klooster is terug te vinden in de oude stadsarchieven van Rethymno. De Venetianen wilden de Byzantijns georiënteerde Kretenzers ‘bekeren’ tot de rooms katholieke kerk en het is niet onlogisch dat hier een dominicaanse aanwezigheid was op het eiland.

De archeologen hebben bij de opgraving drie bouwfasen onderscheiden. Naast het oorspronkelijke enkel gewelfde kerkschip uit de 15e eeuw is het complex in de 16e en in de vroege 17e eeuw naar het westen toe uitgebreid. De reden van de uitbreiding hebben we niet kunnen achterhalen. Toen Rethymno in 1646 door de Ottomanen veroverd werd, kreeg de kerk een reconstructie, waarbij het lagere westelijke deel een soort loods werd waar vaten met wijn en olijfolie bewaard werden.

Met respect de historische betekenis van de vondst heeft de huurder op eigen kosten zoveel mogelijk glas gebruikt om de fundamenten en de wanden van de kerk te laten zien. Op eigen kosten, omdat de eigenaar van het pand niet van plan was om bij te dragen. De overheid wilde dat wel, maar dat kon dan nog jaren gaan duren, omdat de opgraving dan nog verder onderzocht zou worden. Commercieel gezien was dat voor de nieuwe huurder geen optie, want inmiddels was het hoogseizoen al aangebroken.

Als we met de nodige foto’s en souvenirs weer buiten staan, is de verbazing nog niet verdwenen: hoe is het mogelijk dat we gezien de talloze souvenirwinkeltjes dit zijn tegengekomen!

Karin Bornhijm

*

Ook dominicaanse sporen gevonden? Schrijf de redactie: info@dominicanen.nl

Meer dominicaanse sporen

Of lees dit reisverhaal in de voetsporen van Maria Magdalena