Rondwandeling door dominicaans Nijmegen

In 1272 kwam Albertus de Grote naar Nijmegen, waar hij op de dag voor Maria Geboorte (7 september) de Stevenskerk wijdde. Deze grote kerk is nog steeds het beeldmerk van de stad. In 1956 kregen de Nijmeegse dominicanen een relikwie van de heilige Albertus in hun bezit: een stuk rib of misschien een vingerkootje. Dit werd bewaard onder het altaar van het Albertinum, het moederhuis dat in 1995 werd gesloten. Sindsdien ligt het reliek in de Stevenskerk, naast de Heilig-Grafkapel en het noordertransept.

In dit klooster woonden vanaf 1981 monialen – dominicanessen die een leven van stilte en gebed leiden. De laatste monialen van Nederland wonen nu in de Catharinahof in Neerbosch (zie onder).

Het pand is nu provincialaat (hoofdkwartier) van de Nederlandse dominicanen. Er woont ook een aantal broeders, onder wie vooral teruggekeerde missionarissen uit Zuid-Afrika en de Antillen.

Voormalig hoofdklooster van de dominicanen in Nederland, uit 1930. Rijksmonument. Vernoemd naar Albertus de Grote uit Keulen (13^e eeuw, zijn beeld staat voor de kapel), leraar van Thomas van Aquino en beschermheilige van de (natuur-)wetenschappen). In de jaren ’50 waren er 600 (!) dominicanen in dit land, nu 55. Het gebouw is in de jaren ’90 verkocht en is nu studentenhuis en onderwijsruimte van de Hogeschool Arnhem Nijmegen.

In de tuin is de begraafplaats van de dominicanen, die nog steeds in gebruik is. Ook de befaamde Edward Schillebeeckx rust hier.

Professor Schillebeeckxplein, op weg naar de Radboud Universiteit

Vlakbij, op de kruising Heijendaalseweg en Groenewoudseweg, is de rotonde vernoemd naar Edward Schillebeeckx (1914-2009), de Vlaamse dominicaan die een van de beroemdste theologen van de 20^e eeuw was. Hij woonde meer dan een halve eeuw in Nijmegen.

Kerk in de stijl van de Bossche school, gebouwd in 1951 in de nieuwe wijk Galgenveld, als vervanging voor de kerk in de Broerstraat, die bij het bombardement op 22 februari 1944 was vernield.

De kerk is nu van de Effatagemeenschap, onderdeel van de grote rk-parochie van Nijmegen. In de kerk komt ook het Albertinumgenootschap bij elkaar, die series lezingen organiseert.

De straat is vernoemd naar Prof. Bernard Molkenboer, dominicaan en befaamd Vondelkenner, klik hier voor een portret.

Deze straat in de Professorenbuurt in Nijmegen is vernoemd naar Benedictus Kors (1885-1966), dominicaan, hoogleraar dogmatiek en rector magnificus aan de Nijmeegse universiteit, en voorzitter van de KRO, een omroep die gesticht is door dominicaan Lambert Perquin.

Kors was lange tijd tegen de tv en waarschuwde tegen de verderfelijke invloed ervan – en toch speelde hij een prominente rol in de allereerste tv-uitzending in Nederland.

J.B. Kors o.p. in de allereerste tv-uitzending in Nederland in 1951. Enkele honderden mensen in het uitzendgebied (65 km rondom Lopik) hadden een tv.

Het grote beeld van Thomas op het terrein van de Radboud Universiteit.

De verbindingsstraat van de universiteit heet naar de beroemdste dominicaan uit de 13e eeuw, filosoof en theoloog. Zijn beeld staat voor het bestuursgebouw, maar stond eerder op het Keizer Karelplein en voor de toenmalige aula, nu Karel de Grote College.

Behalve een heel aantal hoogleraren die dominicaan waren (zeker in het begin) heeft de Katholieke Universiteit ook vijf rectores magnifici gehad die dominicaan waren.

Om de hoek bij de Dominicanenstraat ligt de Maria Geboortekerk, aan de Berg en Dalseweg. werd van 1894 tot 1994 door dominicanen bediend. Een nieuw appartementengebouw draagt de naam ‘Dominicaan’. De Vrouwenschool in de Dominicanenstraat is gebouwd als klooster van de dominicanessen van Voorschoten (dus niet van Neerbosch!). De voormalige kapel is te huur voor groepen.

Hier staat een verhaal over de geschiedenis van kerk en klooster.

Een zuster van Bethlehem weegt een pasgeboren kind. Nijmegen, 15 november 1948. Foto Henk Blansjaar, uit het Nationaal archief.

Vanwege de grote armoede in de stad begon in 1919 begon een groep vrouwen in Nijmegen te wonen en te werken als ‘zusters Dominicanessen van het Allerheiligst Sacrament’. Ze waren lid van de derde orde, de lekenbeweging, en werkten vooral in de kraam- en gezinszorg onder de armen in de benedenstad. Na de stichting van Huize Bethlehem op de Sint Anthoniusplaats in Nijmegen werden ze ‘zusters van Bethlehem’ genoemd.

Het huis is in 2001 verlaten door de zusters en is sinds 2003 in gebruik als hospice. Het gebouw is eind 2012 voor een symbolisch bedrag aan de stichting overgedragen. Zie ook dit achtergrondartikel. In 2013 overleed de laatste zuster van Betlehem, zr. Willibrorda.

Kapel van Huize Betlehem in Nijmegen, ooit klooster van dominicanessen en door de Nederlandse dominicanen aan het hospice Betlehem overgedaan.

De winkelstraat heette vroeger Broederstraat en verwijst naar de Predikbroeders (dominicanen), die sinds het einde van de dertiende eeuw (1292/3) een kapel hadden en rond 1373 een kerk, de Broer- (Broederen-) of Sint Dominicuskerk bouwden.

Sinds 1579 was de kerk, met een onderbreking, in protestantse handen maar kwam in 1810 weer bij de dominicanen terug. Het liep door tot de huidige Nieuwstraat.

Bij het bombardement van 22 februari 1944 werd de kerk deels verwoest en in 1951 afgebroken. Aan de Prof. Molkenboerstraat werd een nieuwe Dominicuskerk gebouwd (zie boven).

Het Dominicuscollege in Nijmegen was van 1856 tot 1970 kleinseminarie en internaat van de dominicanen. Nu is het een middelbare school voor havo, atheneum en gymnasium. Ook is er onderwijs op deze niveaus voor jongeren met een handicap of ziekte: De Monnikskap.

Sinds het bezoek van dominicanen aan de school in jubileumjaar 2016 is in deze laatste school trouwens weer een dominicanes actief.

Deze kerk werd in 1880 gebouwd in neogotische stijl en is ontworpen door de beroemde architect Pierre Cuypers (zelf een lekendominicaan).

De toren van de kerk, met een met leien bedekte spits, reikt tot 60 meter hoogte. Binnen bevindt zich een kruisbeeld uit de 15de eeuw, dat tot 1815 in een Dominicanenklooster in het Duitse Kalkar hing. De prachtige glas-in-loodramen in deze kerk zijn allen geplaatst tussen 1880 en 1925, hun voorstelling is ontleend aan de zogenaamde ‘geheimen van de rozenkrans’.

Rosa de Lima was een dominicanes in Peru, de eerste vrouwelijke heilige van Zuid-Amerika. Hier is gevestigd het moederhuis van de dominicanessen van Neerbosch, het Catharinahof (aanleunwoningen) en zorgcentrum Huize Rosa (klik hier voor een achtergrondverhaal). Hier wonen zusters van Neerbosch, voorheen een grote onderwijscongregatie.

Op begraafplaats Jonkerbosch rusten veel zusters van Neerbosch. Zie deze link.

*

Meer dominicaanse sporen vind je via deze pagina of op de kaart van dominicaans Nederland.