Taal als contactsleutel

door Barbara de Lange. Foto Sara Donkers

‘La cuenta por favor’, in het beetje Spaans dat ik spreek, vraag ik om de rekening.

‘Nuevo cinque’ is wat ik versta, de rest gaat veel te snel en klinkt als abracadabra. De goedlachse jonge man achter de bar ziet mijn vertwijfelende blik. Hij zegt het nog een keer, iets langzamer. Dan laat hij het bonnetje voor ons wijntjes en tapas zien: 9 euro 50. Deze eindtwintiger verstaat geen Engels.

We staan al twee nachten op een camperplek op de parkeerplaats bij de plaatselijke sportvereniging van een klein dorpje in het midden van Spanje. Een prachtig stenig, leeg gebied. Er zijn geen toeristen. Het voelt verlaten.

Zo niet bij de bar van de sportvereniging: vanaf een uur of vijf in de middag rijden auto’s rijden af en aan. Thijs en ik warmen ons daar op bij de houtkachel. Ik zie een jong meisje, een jaar of 16 schat ik in, en probeer een praatje met haar te maken. Ik heb namelijk begrepen dat er momenteel veel aandacht is voor Engels op Spaanse middelbare scholen. Ook met haar lukt het niet om te communiceren. Ze kijkt schuchter en verlegen, ik druip weer af naar mijn plek bij de kachel.

Hier in ‘deep Spain’ zoals ons Spaanse schoonzusje het noemt, wordt geen Engels gesproken. Maar wat mij vooral verbaast, is de schuchterheid zodra we Engels spreken of als ik met glimlach en gebaren mij verstaanbaar probeer te maken.

Contact maken lukt ons bijna niet. In hetzelfde dorpje gaan we naar de mis. Er wordt kort naar ons gekeken, wij voelen ons twee lange reuzen. Wij knikken en glimlachen voorzichtig, maar krijgen geen respons. Na afloop ontstaat er geen contact. Na de viering hagelt het flink buiten, dus iedereen vlucht snel naar huis of naar de auto.

In Caleruega, het geboortedorp van Dominicus, dat we eerder op ons reis bezochten, vormde taal ook een belangrijk element. Bij het convent van de broeders werden we door de conciërge ietwat onaardig weggestuurd en doorverwezen naar het toeristenbureau. Daar, zo bleek, konden we een rondleiding regelen. Helaas, zo stond er op een bordje, moesten rondleidingen in het Engels van tevoren per e-mail aangevraagd worden.

De aardige jongedame Laetitia verontschuldigde zich, haar Engels was – zo vertelde ze ons – niet goed genoeg om ons rond te leiden. Dat was het moment waarop we de aanbevelingsbrief van de Nederlandse provincie (vertaald in zeven talen waaronder het Spaans) tevoorschijn haalden.

Laetitia besloot na het lezen van de brief ons alsnog het dorp te laten zien en alle dominicaanse plaatsen van betekenis. Met behulp van Google Translate, de achtergrondkennis van Thijs over Dominicus en het dominicaans leven, ging het prima. Sterker nog, het werd er allemaal veel persoonlijker door. Zij wat verlegen, wij extra bemoedigend. Voor ons alledrie was het een bijzondere middag. De brief in haar eigen taal bleek de sleutel voor contact.

Door deze reis besef ik des te meer hoe belangrijk taal is. Tot op zekere hoogte weet ik dat allang, maar door het zelf te ervaren en buiten toeristische gebieden te bewegen, wordt het nog duidelijker voor mij. Ik merk hoe essentieel het is om in elkaars taal ‘te stappen’ en over en weer kwetsbaar te durven zijn. Dat betekent voor mij me niet druk te maken om precieze verwoordingen en grammatica. Ik neem mij voor om in het vervolg anderstaligen in Nederland niet te snel (goedbedoeld) te corrigeren.

Om me toch enigszins verstaanbaar te kunnen maken ben ik snel aan de slag gegaan met het leren van Spaans via de laagdrempelige app Duolingo. Nu we weer meer richting noorden gaan, wordt het weer wat makkelijker met onze kennis van het Frans, Duits en Engels. Ik ben benieuwd hoe we later dit jaar in Oost-Europa contact gaan maken. Spannend, kwetsbaar en leerzaam tegelijkertijd.

Eerder verscheen: ‘Itinerant zijn’ is hard werken!