et stadje Karakosh in Noord-Irak heeft een lange geschiedenis. De dominicanessen zijn daar deel van. De gevluchte inwoners beginnen na het verjagen van IS terug te keren. De Nederlandse zuster Yosé Höhne-Sparborth kijkt met ze mee.
Met zuster Jumna uit Kirkuk en zuster Laetitia uit Erbil (zelf een vluchtelinge uit Karakosh) was ik 18 augustus een dag in Karakosh. Daar werd ik eerst rondgeleid langs de schades.
Van de zeven kerken zijn er drie van binnen uitgebrand, van de andere werden kruisen vernield en beelden onthoofd. Maria werd voor een deel met rust gelaten. Alle kerken zijn stevige en vaak architectonisch zeer mooie bouwwerken, die kreeg ISIS niet zomaar klein. Dat is in Mosul anders, waar bombardementen en gevechten veel kapot kregen en ISIS nogal wat liet ontploffen, zoals enkele moskeeën en eeuwenoude archeologische plaatsen.
Een van de fraaie kerken in Karakosh.
Ook de huizen in Karakosh zijn stevig gebouwd en vaak zeer mooi. In deze regio kon men al prachtig bouwen toen wij in Nederland nog in plaggenhutten leefden. Hier zijn weinig huizen ingestort.
Wel zijn veel huizen van binnen uitgebrand en alle huizen zijn van binnen beschadigd waar het kon: plafonds zijn omlaaggehaald, elektra losgetrokken, meubilair verbrand of in stukken gehakt, alles vervuild en op een hoop gesmeten. Je ziet het moedwillige bewuste vernielen…
Toen ik er was, waren al zo’n 2000 families teruggekeerd en hun huizen aan het uitruimen. De bergen puin liggen voorlopig in de straten. De mensen zijn aan het schoonmaken, schilderen, herstellen, en zachtjesaan weer van meubels voorzien.
Een door IS-handlangers vernield interieur van een communiteit van dominicanen.
Er zijn slechts drie kleine NGO’s die een beetje helpen. De grote landen, die zo goed wisten dat vluchtelingen het beste in de eigen regio opgevangen kunnen worden, laten het tot nu toe afweten met hulp bij de wederopbouw. Ook de hulp bij de opvang is trouwens voor een groot deel door de eigen regio verzorgd.
Die dag in Karakosh zag ik bij iedereen die ik tegenkwam blijdschap: weer thuis, weer opbouwen, we gaan toekomst maken. Zoiets. De zusters dominicanessen waren in hun huis aan het werk.
Nou ja, hun huis; ze gaan voorlopig wonen in het huis van een relatie, want hun eigen convent is geheel vernield. Net zoals hun grote klooster in Mosul geheel plat is gebombardeerd, omdat IS zich daar had ingekwartierd.
Zuster Raged lepelt in een pauze tussen het schoonmaken door de mantra op: ‘IS is islam, ze zijn allemaal slecht’. Zusters Jumna en Laetitia zeggen niets.
Zr Laetitia bracht Dolma mee naar Karakosh, om de terugkeer te vieren. Dolma (met groenten gevulde bladeren) is feesteten.
De dag na de professie op 8 september was ik bij zr. Laetitia. Ze leidde een klein weeshuis met acht wezen en moest indertijd met hen vluchten. De wezen zijn nu bij familie. Ze vertelt met glanzende ogen: ‘Volgende week ga ik terug naar Karakosh. Een ander huis, voor de wezen. Ons weeshuis is verbrand van binnen, we gaan in een ander huis. Ik ben zo blij!’
En dan begint ze in heel gebrekkig Engels mij duidelijk te maken hoe zij het ziet: ‘Bush was het. Bush heeft gebombardeerd in Gods naam. Bush heeft Irak kapot gemaakt. Bush heeft basis gelegd voor IS. IS en Bush is hetzelfde: ze gebruiken God voor hun geweld’.
Ze herhaalt het tot ze zeker weet dat ik het heb begrepen. Wat ik al had begrepen: de dominicanessen spreken onderling niet over hun verschillen van inzicht. Dat is te heftig, ze kunnen elkaars emoties niet aan, vaak hun eigen emoties nog maar net.
Nu echter begrijp ik ook, dat de mantra het wint van degenen die nog steeds weten dat ze in Irak altijd goed samenleefden en samenwerkten met moslims, dat ze er goede buren aan hadden en dat alleen goed samenleven een kans geeft op vrede in toekomst.
Iedereen houdt de adem in wat Koerdistan gaat doen op 25 september, bij het referendum over een onafhankelijk Iraaks-Koerdistan. Bisschop Mirkis gebruikte zelfs het woord bang: dat heb ik hem al die jaren nog niet horen gebruiken.
Als ik een ex-generaal van het leger (na Saddams tijd) ontmoet, legt die uit: ‘President Barzani van Koerdistan moet volgens de grondwet volgend jaar terugtreden, dan is zijn tijd om. Hij heeft het referendum bedacht om veel volk achter zich te krijgen en zo populair te zijn dat de andere partijen moeten accepteren dat hij blijft. En als hij nu blijft, kan hij eindeloos blijven zitten, want dan is er geen wet meer.’
En hij weet: ‘Barzani en zijn familie hebben 630 miljard dollar in Zwitserland. Maar de Koerdische staat is failliet, betaalt al een jaar niet meer behoorlijk de salarissen…’
Pater Jens in Sulaymaniyah vertelde, dat in het publieke debat de kritische stemmen opgespoord worden, dus welk Koerdistan zal er straks zijn? Iedereen houdt de adem in… want rond Kirkuk hoor je nu schieten in een gevecht om het laatste stadje van IS te bevrijden, en daar doet Koerdistan stevig aan mee.
De legers zijn dus nog op pad, die maken wel even een ommetje om Kirkuk veilig te stellen voor de Koerden. Aan de ingang van de stad prijkt al een immens beeld van een Peshmerga (Koerdische strijder)…
De kaart op de Wikipedia-pagina bij Koerdistan toont de Koerdische aspiraties, zoals ik ze ook aan de wand zie hangen in het klooster in Sulaymaniyah, dat onder bisschop Mirkis valt. Een andere kaart van Koerdistan is helemaal niet te verkrijgen. Mirkis weet waarom hij bang is.
Zr. Fidaa weet te melden, dat Israël er groot belang bij heeft dat Irak zwak blijft en achter de schermen veel lobby voert om alle ellende overeind te houden, zoals de immense corruptie sinds 2003. Mogelijk maakt ze Israël te groot, maar evident is dat Israël belang heeft bij zwakke buren of buren die elkaar bezig houden.
Mijn mooiste ervaring is als ik christenen die een van de mantras citeren herinner aan wat ik zag in 2004. Toen zochten lokale leiders elkaar op om niet tegen elkaar te worden uitgespeeld door Bush (nu door ISIS). Dan gaan hun ogen glanzen: ‘Jawel, wij hebben ervoor gezorgd dat we niet in een burgeroorlog terechtkwamen’. Zuster Laetitia zegt het zelf, met stralende ogen.
Toch zijn er de velen die de negatieve mantras over moslims herhalen. En er zijn westerse politici en zoiets als Kirche in Not die die geluiden graag in Europa doorgeven als de feitelijke situatie. Het kan niet bedoeld zijn om Irak te helpen.
De Irakezen moeten het van hun eigen wijsheid hebben. En dan zijn ze overigens bij dominicanessen en dominicanen meestel wel in goede handen.
*
Zr. Yosé Höhne-Sparborth is lid van de Zusters van Voorzienigheid, oud-bewoner van het dominicaanse Giordano Brunohuis in Utrecht en vredeswerker. Ze werkt geregeld met de dominicanessen in Noord-Irak.
Eerder verscheen onder meer: Dominicaanse professie in Irak
Zie ook: www.kirkukutrecht.nl
Dit is een film over twee studenten van de dominicaanse bisschop Yousif Mirkis, die na tweeënhalf jaar terugkeren naar hun woning. (Ondertiteling door Mirkis en YHS).
