aandag 25 september kunnen de inwoners van Koerdisch Irak meedoen aan een referendum over onafhankelijkheid. Zr. Yosé Höhne-Sparborth is net terug uit de regio, waar ze zes weken verbleef bij onder meer dominicanessen. &Bisschop Mirkis zegt voor het eerst: “Ik ben bang”.’
Masoud Barzani, president van Iraaks Koerdistan.
Overal stelde ik de vraag naar het komende referendum. De reacties waren uiteenlopend, afhankelijk van kennis van de mensen, en hun posities binnen Koerdistan en Kirkuk.
De Koerden die ik sprak, gaven met glanzende ogen aan graag onafhankelijk te zijn. Op de vraag naar mogelijke reacties van Iran, Turkije, Syrië keken ze met een gezicht 'Wat heeft dat er nou mee te maken?’
Pater Jens Petzold, Syrisch monnik in Sulaymaniyah, vertelt: 'In de publieke discussies worden kritische stemmen zwaar onderdrukt. Dus als Koerdistan onafhankelijk zou worden, wat voor een Koerdistan zal dat dan zijn? Dictatoriaal, en nu is het al corrupt!’
Bisschop en dominicaan Yusuf Thomas Mirkis in Kirkuk zegt voor het eerst in de vijftien jaar dat ik contact met hem heb: 'Ik ben bang, ik maak me zorgen, de situatie is heel gevaarlijk’.
Yusuf Thomas Mirkis o.p., bischop van Kirkuk
De zusters dominicanessen in Erbil kijken ernstig als het woord valt. Ze maken zich zorgen. Net nu de mensen kunnen terugkeren naar Mosul, naar Karakosh, er iets zou kunnen zijn van toekomst in veiligheid, nu wordt Koerdistan een dreiging.
Ze zuchten diep als je belooft te bidden voor hen. En bang uitgevallen zijn ze niet. Ze gaan nu terug naar Karakosh, om bij de mensen te zijn. Terwijl hun grote huis in Mosul platgebombardeerd is, hun huis in Karakosh geheel vernield door IS.
In Kirkuk krijg ik een gepensioneerd generaal te spreken van het Iraaks leger na Saddam, iemand die ook met de Koerden goede contacten had. Hij beweert dat de Koerdische president Barzani en zijn familie 630 miljard dollar in Zwitserland op de bank hebben staan, terwijl het land zo failliet is dat salarissen al een jaar nauwelijks meer worden uitbetaald.
Ook stelt hij, dat het referendum een persoonlijk politiek spel van Barzani is. Volgens de Koerdische grondwet is volgend jaar zijn tijd voorbij, dan moet hij aftreden. Hij wil aanblijven en hoopt door het referendum zo populair te worden, dat de andere partijen moeten accepteren dat hij blijft zitten. Is dat gelukt, dan kan hij blijven zitten zolang als hij wil.
Dezelfde generaal vermoed dus ook, dat er verder niet veel zal gebeuren met de uitslag van het referendum, omdat de VS een volledige onafhankelijkheid nooit zullen toestaan.
De niet-Koerdische Irakezen in Koerdistan zijn bang dat met het referendum de geest ook uit de fles kan raken, en ook Barzani niet meer de oplaaiende volksemoties in de hand heeft.
Zr Yosé Höhne-Sparborth in Kirkuk.
In Iraaks Koerdistan leefden in 1991 drie miljoen mensen, daar kwamen door de autonomie zo’n twee miljoen Koerden bij vanuit andere gebieden. En inmiddels zijn er zo’n vier miljoen vluchtelingen en ontheemden bij gekomen, die voor een groot deel in vluchtelingenkampen leven.
Onder hen heerst veel angst en onzekerheid, want voor de Koerden is de tegenstelling in Irak niet christen of moslim, maar Koerd of Arabier.
In de regio leven nu dus zeer gemengde emoties: enerzijds de terugkeer naar de veelal verwoeste woningen, maar wel met het gevoel van “we zijn er weer”, we gaan opbouwen en eindelijk werken aan toekomst. Anderzijds is er deze nieuwe onzekerheid. Kirkuk, de stad waar de dominicaan Yusuf Thomas Mirkis bisschop is, is daarbij het meest in gevaar, vanwege de aanwezige olie in het gebied.
*
Zr. Yosé Höhne-Sparborth is lid van de Zusters van Voorzienigheid, oud-bewoner van het dominicaanse Giordano Brunohuis in Utrecht en vredeswerker. Ze werkt geregeld met de dominicanessen in Noord-Irak.
Eerder verscheen:
Dominicanessen hoopvol op weg naar Karakosh
Dominicaanse professie in Irak
