p class="p1">Een gemeenschap van 7000 mensen die 4000 vluchtelingen opvangt: hoe kan dat? Priester Kaïz in Kirkuk (Noord-Irak) vertelt. Erik Borgman luistert en schrijft zijn vierde blog. &In Nederland weigeren we te geloven dat we een roeping hebben.’
De dominicaan Yusuf Thomas Mirkis is de bisschop van Kirkuk. Het is een klein en overzichtelijk bisdom, maar uiteraard doet hij niet al het werk alleen. De groep Utrechtse kerkmensen die deze dagen bij bisschop Mirkis op bezoek is, praatte zaterdagmiddag met een van de anderen.
Hij heeft een volle agenda, maar het duurt nog drie kwartier voordat hij de mis moet doen. Kaïz vertelt ons graag iets over de manier waarop hij probeert de parochie een levende gemeenschap te houden.
Een christengemeenschap van 7000 die 4000 vluchtelingen opvangt, dat kan niet anders dan een sterke gemeenschap zijn. Kaïz bouwt de Chaldeeuwse kerk van het bisdom Kirkuk op tot een sterke gemeenschap. Of liever, hij probeert te zorgen dat de kerk zichzelf als levende gemeenschap opbouwt. Hoe doet hij dat?
De sleutel ligt bij de jeugd, zegt Kaïz. Hij doelt vooral op de oudere jeugd, zo blijkt, na de Eerste Communie en het Vormsel, de jeugd boven de 12. Vergeleken met onze situatie vervult de kerk hier in Irak veel meer functies. Zij biedt een sociaal netwerk, een culturele ruimte, een gemeenschap met mensen waarvan te leren valt. Jonge mensen verlaten de kerk dus niet zo snel. Maar hoe ervoor te zorgen dat ze haar gaan opbouwen?
Studenten van de universiteit van Kirkuk na een bezoek aan de kathedrale Chaldeeuwse kerk, februari 2016.
Kaïz vertelt ons over twee groepen die hij duidelijk belangrijk vindt. Hij begint met groep die hij de naam 'Levend water’ draagt. De aanduiding verwijst naar het verhaal van Jezus met de Samaritaanse vrouw bij de Jacobsput, waarbij Hij haar belooft dat zij levend water zal hebben in zichzelf.
De groep is erop gericht pubers en adolescenten te stimuleren een eigen spiritualiteit te ontwikkelen. Ze hebben het geloof via de catechismus geleerd, maar het moet nog een levende realiteit voor hen worden, stelt Kaïz.
Tegelijkertijd gaat het in deze groepen ook om het leren leven in de nieuwe verhoudingen die ook in het Midden-Oosten beginnen te gelden. In het verleden hielden ouders streng toezicht op hun kinderen en controleerden zij wat zij deden en wat zij lieten, met wie ze omgingen en waar ze heen gingen. Zo werkt het ook hier niet meer, maakt Kaïz duidelijk. De ouders moeten leren hun kinderen te vertrouwen en ze los te leren, hun kinderen moeten leren zelf verantwoordelijkheid te dragen.
Kaïz organiseert kampen zodat de jongeren dat kunnen leren en er wordt geprobeerd ouders ervan te overtuigen dat zij hun kinderen mee moeten laten gaan, zodat zij voorbereid zijn op het leven dat zij zullen moeten leiden.
Dat laatste is moeilijk, zegt Kaïz. Het is moeilijk ouders ervan te overtuigen dat de wereld echt heel anders in elkaar zit dan toen zij opgroeiden en dat hun kinderen daarom een innerlijk kompas zullen moeten ontwikkelen. Simpelweg vertrouwen op een cultuur van gehoorzaamheid is geen optie meer en niet meer.
Vervolgens vertelt Kaïz over de zogenoemde Emmausgroep. De verwijzing is uiteraard naar het verhaal aan het einde van het Lucasevangelie, waar Jezus incognito aan twee van zijn leerlingen verschijnt en zij hem pas herkennen als Hij het brood met hen deelt. In deze groep wordt adolescenten en jongvolwassenen geleerd in te gaan om de noden van anderen.
Vluchtelingen bivakkeren in de kerk, augustus 2014. Foto van de internationale website van de dominicanen.
Door de oorlog en alles wat die met zich heeft meegebracht, zegt Kaïz, hebben jonge mensen bij ons de neiging zich vooral te richten op hun eigen problemen. Wij willen hen leren zich in te leven in de problemen van anderen en te zien wat ze voor anderen kunnen doen.
Ik denk met een zekere schaamte aan onze jonge mensen, bij wie ik hetzelfde zie zonder dat zij een vergelijkbaar excuus hebben. Hebben wij, hun ouders en docenten, misschien toch iets fout gedaan?
Vervolgens vertelt Kaïz over een groep die hij geërfd heeft. De vrouw die deze groep begon, kon hem niet meer leiden en hem gevraagd hem over te nemen. Deze groep richt zich op het geven van catechese aan mensen met een geestelijke beperking.
Er wordt nu materiaal ontwikkeld dat speciaal voor hen is gericht en de vrijwilligers worden toegerust om goed met hun pupillen om te gaan en met het ontwikkelde materiaal te werken. Een dergelijke aandacht voor mensen met een geestelijke handicap als mensen met eigen behoeften, is tamelijk nieuw hier en nog vrij uitzonderlijk, als we Kaïz mogen geloven.
De vierde groep is niet ontstaan uit welke vorm van planning dan ook. Integendeel, deze groep heeft zichzelf gemeld. Kaïz spreekt nadrukkelijk van een roeping. Hij bedoelt daarmee niet alleen dat de betrokkenen iets doen wat God van ze vraagt, maar zeker zozeer dat het feit dat zij zich gemeld hebben een teken van Gods zorg was.
Vlak voor de grote stroom Syrische vluchtelingen twee jaar geleden naar Irak kwam, meldde zich een groep mensen die iets wilden doen voor de ontheemden die er al waren. Al doende ontdekten zij waar behoefte aan was.
Het bleek niet alleen om concrete hulp te gaan. Het ging zeker zozeer om aandacht en zorg. Mensen die van huis en haard wegtrekken, verliezen niet alleen hun huis en hun baan. Zij raken hun leven kwijt en hebben vooral behoefte aan mensen die helpen hun leven opnieuw op te bouwen. Die geïnteresseerd zijn in hun welzijn, aandacht hebben voor hun kinderen, als een vriend of een vriendin luisteren naar hun verdriet, frustratie of woede. En van daaruit eventueel helpen, als dat nodig is.
De instroom van vluchtelingen verraste Europa in 2014.
Toen de grote stroom vluchtelingen kwam, was deze groep nog maar kort bezig zich op te bouwen en in te werken. Maar doordat hij bestond had men in Kirkuk niet het gevoel door de komst van de vluchtelingen overvallen te worden.
Kaïz is er vast van overtuigd dat dit iets met God te maken heeft. Ik ook. Zoals ik omgekeerd geloof dat de mate waarin Nederland in 2014 wel het gevoel had door de vluchtelingenstroom verrast te worden, iets te maken heeft met onze weigering te geloven dat we een roeping hebben en ons erop moeten richten die te vinden.
Kaïz haast zich vervolgens om de mis te celebreren. Ik weet niets van het Chaldeeuwse indeling van het kerkelijk jaar, maar in de Latijnse kerk is het op de zondag na Pasen de zondag van de barmhartigheid. Zoals de Vader Mij gezonden heeft, zegt Jezus, zo zend ik jullie.
Barmhartigheid is geen neerbuigendheid, maar het is de uitdrukking van het besef dat wij allemaal van de genade leven en daarom elkaar zoveel mogelijk genadig moeten zijn. Een kerk is levend naarmate dit meer een realiteit is.
*
Het eerste blog uit Noord-Irak: De grote betekenis van de kleine kerk in Kirkuk
Het tweede: Het belangrijke gesprek van christenen met moslims
Het derde: Bouwen is vertrouwen – ook in Irak
