n het voetspoor van zijn medebroeder Georges Anawati maakte de Vlaamse dominicaan Emilio Platti zijn levenswerk van de islamstudie. Op 21 april vertelde hij over zijn inzichten in het Dominicanenklooster Zwolle. Hans Rutten luisterde geboeid.
Prof. Emilio Platti o.p.
Pas aan het einde van zijn lezing kon ik me er een voorstelling van maken. De 1 meter 60 grote dominicaan Emilio Platti, eerbiedwaardige emeritus hoogleraar in de Arabische taal en cultuur, dansend op het Tahrirplein in Caïro bij de eerste democratische revolutie in 2011.
Daarover sprak hij op 21 april in het klooster Zwolle als laatste in de reeks lezingen over dominicanen, georganiseerd door het Thomashuis. Het zou over Georges Anawati o.p. gaan, zijn leermeester in Cairo. Maar het werd een pakkend verhaal over zijn dagelijkse leven in de miljoenenstad van Egypte waar de geleefde islam tegelijk zo nabij is en vreemd.
Nabij omdat recent onderzoek weer eens aantoonde dat islam ontstond als een anonieme joods-christelijke stroming die met haar eigen accenten geen aansluiting kon vinden bij de grote christelijke kerken van haar tijd. Onze broeders. Onze gezamenlijke voorvaderen, profeten en heiligen.
Vreemd geloof dat zich daarna ontwikkelt tot een alomvattend rechtsstelsel, een blauwdruk voor elke samenleving. Het geloof verengd tot dwingend politiek systeem; Gods wet in de vorm van een wettische casuïstiek boven elke andere nationale wet. De bloedige gevolgen ervan zijn bekend in de moderne radicale politieke islam.
De democratische revolutie brengt de moslimbroederschappen aan de macht. Debatten over geloofskwesties lossen geen zware economische problemen op. En weer staat Emilio Platti midden tussen de moslims als het leger met geweld de broederschappen de macht ontneemt en onderdrukt. De droom van een democratisch land is dan al vervluchtigd.
Bibliotheek van Ideo in Cairo
Platti toont ons tientallen foto’s van wat hij noemt: ‘Het het hart van de islam’. Opnamen door hemzelf gemaakt midden tussen de dansende sufi’s en vrome gelovigen bij een moslim-heiligdom. Hij bezocht afgelopen jaren honderden moskeeën en heilige plaatsen. Nooit had hij één negatieve ervaring. Zijn kleine postuur en minzame voorkomen moeten daarbij een rol hebben gespeeld.
Eens kwam een imam op hem af in de drukte en vroeg of hij wel een moslim was. Platti bekende een Belgisch christen te zijn. Met een lichte Amsterdamse tongval vroeg de imam hem vervolgens of hij Nederlands sprak. Ze eindigden samen theedrinkend en pratend over België en Nederland waar de imam zes jaar gewerkt bleek te hebben.
Vreemde vrienden in het leven van alledag. Een vrouw die je geen hand geeft uit respect voor jouw reinheid. Waar de gezongen Koran Platti als Gregoriaans in de oren klinkt. De uitroep Allahu Akbar hem tot tranen roert aan het doodsbed van de jonge bakkerszoon die aan God wordt toevertrouwd. Waar Abdelsalaam geen moord en doodslag betekent, maar ‘al salaam’, hij die heil brengt.
Hij toont een foto gemaakt bij het zestigjarig bestaan van het Dominicaanse instituut IDEO in Cairo. De belangrijkste imam, het hoofd van de koptische katholieken en enkele dominicanen zitten bij elkaar. Ze vieren het vreedzaam samenleven.
Dominicaan Jean-Jacques Perennes verwelkomt de Koptische paus Tawadros II bij IDEO in Cairo.
Platti is deze mensen en hun geloof gaan begrijpen. Hij houdt van deze moslims tussen wie hij nu al vele tientallen jaren woont. Maar het gaat niet goed met Egypte. Toen Platti er in 1973 kwam leefden er 40 miljoen mensen, nu 95 miljoen. Jaarlijks komen een miljoen jongeren op de arbeidsmarkt en er is maar voor 50.000 van hen werk.
Cairo is een chaos en zwaar vervuild. Elke afwijkende opmerking over de Koran kan je in de gevangenis doen belanden. Sufigemeenschappen, waar de islam een geloofshouding is in plaats van een rechtssysteem, worden gewelddadig onderdrukt. Slechts de dictatuur van het leger kan de kolkende massa’s in bedwang houden en de broederschappen af van de invoering van de radicale politieke Islam.
Auteur Hans Rutten is dominicaan en woont in Zwolle.
Het publiek van de lezing is gefascineerd geraakt door dit unieke ooggetuigenverslag. In de noodsituatie van het land en de islam ontbreekt echter ook Platti elk ander zicht op de weg naar herstel en vrede dan dit: probeer dichtbij elkaar samen te leven. Anawati zou trots zijn op zijn leerling.
*
Eerder verscheen:
Boeksignalement: Islamisme
‘Zwijgen kan niet meer’
Georges Anawati (1905-1994)
Zie ook: Lucette Verboven: 12. Emilio Platti. In Ongewone wegen. Gesprekken met rondtrekkende predikers. Pp. 141-155.
