e kunt er bidden, mediteren, yoga beoefenen, het islamitisch gebed uitspreken of gewoon stil zijn: de Binnenkamer in het klooster van Huissen bestaat in 2016 twintig jaar.
Maar als je bidt, ga dan je binnenkamer in,
doe de deur dicht,
bid tot je Vader, die in het verborgene is;
en je Vader, die in het verborgene ziet,
zal het je lonen (Mattheüs 6, 6).
Je zou er eigenlijk zo’n camera moeten ophangen die ook in natuurgebieden worden gebruikt, om te zien welke dieren in het verborgene van de nacht een route gebruiken. Individuele bezoekers van het klooster Huissen glippen graag voor een korte of langere tijd de Binnenkamer in, de meditatieruimte midden in het gebouw.
Binnenkamer
Dominicaan Henk Jongerius woont in het klooster en geeft er retraites en meditaties. ‘Ik ga er dan altijd heen’, zegt hij. ‘Ik geloof niet zo in geleide meditatie, ik laat de stilte zelf z’n werk doen. Als het waar is dat de stilte Gods lof zingt, dan hoef je er alleen maar ruimte voor te maken.’
Het zijn zinnen die de ontwerper van de Binnenkamer gelukkig maken. Thom Breukel, onder meer bekend van zijn boeken over stilte (zoals de Grote Stilteatlas, zie afbeelding), gaf jaren geleden les in meditatief schilderen in onder andere het klooster van Huissen.
‘Van tekenen kwam bidden met je lichaam, een cursus die geïnspireerd was op de gebedshoudingen van Dominicus‘, vertelt hij. ‘De cursus werd gegeven op de verbouwde droogzolder van het klooster. Een tochtige ruimte die ook als doorloop werd gebruikt. Niet ideaal om Stilte te zoeken.’
Henk Jongerius, destijds prior van het klooster, snapte Thoms bezwaren, maar had geen geld om er iets aan te doen. ‘Ik beloofde de prior in mijn overmoed voor geld te zorgen, als hij ruimte zocht in het klooster.’
Met niet meer dan vijf sponsorbrieven kreeg Thom Breukel voldoende geld toegezegd. ‘Het ging over het overdragen van stilte en meditatie aan de jongere generaties. Het duurde nog wel een half jaar voor de bewoners van het klooster het zagen zitten om de bibliotheek naar de huiskapel te verplaatsen en een koffiekamer op te offeren.’
Zo ontstond in 1996 de meditatieruimte Binnenkamer, met een entree waar bezoekers hun schoenen kunnen uitdoen en ook hun voeten, handen en gezicht kunnen wassen, zoals gebruikelijk voor het islamitisch gebed. Tijdens de interreligieuze ontmoetingen die de laatste jaren in het klooster worden georganiseerd wordt de Binnenkamer ook door moslims als gebedsruimte gebruikt.
Thom Breukel was precies de man om dat project te trekken. ‘Thomas Dominicus Maria’ waren de namen die zijn ouders hem gaven, zij waren beiden actief bij de Derde Orde, wat nu de dominicaanse lekengemeenschap is. Thom ging op weg om dominicaan te worden, maar op het Albertinum in Nijmegen beland koos hij voor een andere richting. Hij ging studeren aan de Koninklijke Kunstacademie in Den Haag, trouwde en werd leraar, schrijver, iconenschilder en tegenwoordig soms ook gids in het Rijksmuseum.
01 — 07
De plattegrond van de meditatiezaal is tien bij zeven meter. ‘Bijbelse getallen’, vertelt de ontwerper. ‘Het plafond werd verlaagd naar drie meter hoogte en kreeg twaalf lichtbundels, die symbool staan voor de twaalf stammen van Israel. Boven het verlaagde plafond is het hemelsblauw geschilderd.’
‘Ik koos voor een vaste groen vloerbedekking van geitenhaar. Groen, de kleur van verwachting en van het Hollands landschap. De muren werden gestuukt in roomwit, de kleur van het habijt van de dominicanen. Rondom staat in de muur op ooghoogte een rode strip, de horizon, die daarmee van buiten naar binnen is gehaald. De ramen zijn geblindeerd met kaasdoek, om de afleiding van buiten niet binnen te laten komen.’
Voor de inrichting maakte Thom eenvoudige bankjes, ‘naar het voorbeeld van Theresia van Avila, die haar klooster hervormde door zo te mediteren’. Tegenwoordig zijn ook kussens en matjes in gebruik.
De Binnenkamer is een heel andere ruimte dan de kapel, vindt Henk Jongerius, ‘maar als je er met mensen in een stille kring zit, heeft het al snel iets van een eredienst. De Stilte verdicht zich daar’.
Thom Breukel
Nu de Binnenkamer twintig jaar bestaat wijst de ontwerper graag nog eens op de symboliek en de oorsprong ervan. ‘De zaal ligt centraal binnen het klooster en het is ontworpen en gefinancierd voor de nieuwe generatie’, zegt Thom Breukel. ‘Meditatie is een scholing in concentratie, een discipline waarvoor in het onderwijs de broodnodige aandacht ontbreekt.’
*
Tekst: Arjan Broers. Met dank aan Judith Melchers.
Thom Breukel heeft onder meer een iconenatelier in Amsterdam: ‘In de zachte bries’. Nieuwsgierig? Klik hier voor meer informatie.