e L’Osservatore Romano plaatste een getuigenis van een Zweedse, politiek geëngageerde feministische dominicanes over haar geloof. Het gebeurt niet vaak dat de Vaticaanse spreekbuis podium geeft, zowel in de krant als meertalig op internet, aan zulke vrijdenkers. Een samenvatting.
Madeleine Fredell o.p.
&Hoe doe je dat: katholiek, feministe, Zweedse en een dominicaanse zuster zijn? Hoe kun je katholiek worden als je bent opgevoed als een onafhankelijke, politiek bewuste vrouw? Waarom blijf ik katholiek terwijl ik voluit het Zweedse beleid van de gelijkheid der seksen omarm?
Ik moet mijn geloof vaak verdedigen en wordt bevraagd door mensen binnen en buiten de katholieke kerk. Sommigen zeggen dat ik priester zou moeten worden in de lutherse kerk. Voor mij zijn de twee beslissende begrippen waardoor ik volledig katholiek ben inclusiviteit en relationaliteit.
Ik krijg kippenvel als ik mezelf de vraag stel: tot wie wie zal ik gaan? In diep ontzag wijd ik mezelf aan Christus en aan de manier waarop dit wordt gevierd en geleefd in de katholieke kerk. Mijn eigen verhaal is diep verbonden met de manier waarop ik mijn katholiek, dominicanes en feminist zijn met elkaar verzoen en ik kom altijd uit bij &kerk zijn’ als een eenheid in verscheidenheid, op basis van relationaliteit.
In de jaren vijftig en zestig ben ik opgevoed als feminist en werd ik tegelijk verliefd op de katholieke kerk. Mijn ouders zeiden me dat ik alles mocht worden wat ik wilde en steunden me in mijn studie en levenskeuzes. Vrouwenrechten stonden centraal en ze moedigden me aan om autoriteiten te bevragen en niets zo maar aan te nemen.
Toen ik tien was, in 1964, vroeg mijn beste vriendin me mee naar de Italiaanse nachtmis met Kerstmis in de katholieke kathedraal. De mis ontwapende mijn logica. Ik begreep er geen woord van, maar wist dat ik deel was van een betoverende parallelle wereld. Ik voelde me geen vreemde, maar opgenomen.
Na mijn belijdenis in de Lutherse kerk, wat bijna een burgerlijk ritueel was, stelde de priester me voor dat ik theologie zou studeren om zelf priester te worden. Ik dacht dat hij gek was en wilde niets te maken hebben met deze mannelijke chauvinistische klerikale kerk. Ondertussen bleef ik de katholieke nachtmis met Kerstmis bijwonen.
Er waren toen al vrouwelijke priesters in de Zweedse lutherse kerk, maar ik had er nooit een ontmoet. Cruciaal was echter dat ik nooit werd uitgenodigd om me aan te sluiten bij een levende gemeenschap. Er waren gelovige individuen en er was een sterke verticale relatie tot God en de priester, maar geen horizontale communicatie.
Tijdens de middelbare school was politiek mijn manier van leven. Ik vond Thomas interessant, niet zozeer zijn geschriften als wel het feit dat hij dominicaan was, dat het zijn leven was. Voor de eerste keer hoefden logica en gebed elkaar niet uit te sluiten. Bovendien kwam zijn beschrijving van de mensheid als een gemeenschap waarin iedereen een roeping heeft tot het opbouwen van een solidaire samenleving overeen met mijn socialistische manier van kijken.
Tijdens een zomervakantie ging ik naar Frankrijk om mijn Frans te oefenen. De dame in de familie waar ik logeerde nam me bij het boodschappen doen in Avignon steevast even mee een kerk in, om een ??kaars aan te steken en een gebed te zeggen. Ik was met stomheid geslagen. Op een dag in mijn eentje deed ik het ook en probeerde ik me te herinneren wat mijn lutherse priester me had gezegd: “Maak ruimte in je hart, daar zul je met God praten”.
In 1973, voordat ik naar de universiteit ging, leefde ik een jaar in een praktiserend katholiek gezin in Franstalig Zwitserland. Ze hadden in Zuid-Amerika gewoond en ze hadden zes kinderen van ongeveer mijn leeftijd, en er waren vier studenten uit verschillende delen van de wereld. De staatsgreep in Chili, de oliecrisis en veel ethische kwesties werden dagelijks besproken bij het eten. De bevrijdingstheologie kwam op en ik had nog nooit zoveel sterke christelijke vrouwen ontmoet in mijn leven! Politiek, denken, geloof, gebed en toewijding werden een geheel. Zelfs mijn feminisme werd erin opgenomen.
Terug in Zweden voelde ik een leegte die niet kon worden gevuld door mijn politieke engagement. Ik verzamelde moed en belde een Franse dominicaan in Stockholm. Vier maanden lang liet hij me kennismaken met de Nederlandse Nieuwe Katechismus, het Tweede Vaticaans Concilie, Teilhard de Chardin, Schillebeeckx, Congar, Catharina van Siena en Madeleine Delbrêl, en bovenal met een gemeenschap van zeer open-minded christenen in de dominicaanse parochie. Deze keer waren het meer dan vlinders: ik voelde een diepe liefde voor de katholieke kerk. De puzzel was compleet.
Op de universiteit werd ik deel van het oecumenische pastoraat. We vierden afwisselend katholieke en lutherse vieringen, maar ik wilde meer. Ik voelde de roeping om religieus leven met politiek engagement te combineren, maar ook om priester te worden, en dan met name het Evangelie te prediken.
Het leven nam een wending toen ik een gemeenschap van dominicaanse zusters ontmoette in Grenoble, tijdens een zomervakantie. Ik wilde leven zoals zij, in een gewoon appartement onder gewone mensen, werkzaam in gewone banen en zo het Evangelie verkondigen. Nu kon ik begrijpen wat inclusiviteit betekent.
Ik ben nu al 35 jaar dominicanes en heb mijn roeping nooit betreurd. Er is nog veel te doen om vrouwen een ??gelijke stem te geven in de katholieke kerk. (…) Paus Franciscus’ transformatie van de kerk voelt voor mij als een groot verjaardagsfeest. We hebben waarschijnlijk heel verschillende opvattingen over vrouwenkwesties, maar hij gebruikt woorden voor het kerkelijk leven die ik begin jaren tachtig leerde kennen: genade, tederheid, rommeligheid, moed, eenheid in verscheidenheid …
In al deze jaren ben ik nooit in de verleiding gekomen om ergens anders heen te gaan, ook al kan ik geen priester worden. Ik voel me heel erg opgenomen in deze gemeenschap, die geroepen is om een ??veldhospitaal zijn.
De katholieke kerk was mijn eerste liefde en met Gods genade blijf ik daar elke dag bij terugkeren. Ik doe dat als een feministe, als een ontdekkingsreiziger naar een creatieve en levende theologie en als een politiek geëngageerde dominicanes.’
Madeleine Fredell o.p.
*
Madeleine Fredell is ook op Twitter en op Facebook te vinden
