p 21 januari 2016, precies 799 jaar na de naamgeving van de Orde, verdedigt historica Anne Huijbers in Nijmegen haar proefschrift over de dominicanen tussen 1388 en 1517. Guus Bary sprak met haar.
De verdediging vindt om 12.30u plaats in de aula van de Radboud Universiteit te Nijmegen, Comeniuslaan 2. Het is een openbare plechtigheid, belangstellenden zijn van harte welkom.
De dissertatie van Anne Huijbers (1983) heet ‘Zealots for souls: Dominican narratives between Observant reform and humanism, c. 1388-1517’ (IJveraars voor zielen: dominicaanse narratieve identiteiten tussen observante hervormingen en humanisme, ca. 1388-1517). Guus Bary nodigde Anne Huijbers uit voor een interview.
Kun je voor de Nederlandse dominicanenorde jouw proefschrift toelichten?
‘Het proefschrift onderzoekt hoe dominicaanse auteurs hun eigen orde en collectieve identiteit voorstelden in een roerige periode, die gekenmerkt wordt door de strijd om observante hervormingen. Hoe beschreven leden van de dominicanenorde zichzelf en in hoeverre verschilde dit beeld per locatie of auteur? Wat was er uniek aan de dominicanenorde volgens de dominicanen zelf?
Om het zelfbegrip van de dominicanen te onderzoeken, heb ik gebruik gemaakt van teksten over de dominicanenorde geschreven door dominicanen voor een hoofdzakelijk dominicaans publiek. Ik heb ordekronieken en biografische collecties onderzocht die geschreven zijn in verschillende delen van Europa, vooral in het Rijnland en Italië.
Wat Nederland betreft heb ik in mijn proefschrift de Hollandse Congregatie geplaatst in de narratieve context van de observante hervormingsbeweging. Ik gebruik hiervoor onder andere het hervormingstractaat van Johannes Uytenhove uit 1471 en een kroniekje geschreven door een dominicanes uit Westroyen bij Tiel.
Volgens de dominicaanse auteurs was hun orde geen mensenwerk, maar een instrument van God, met een centrale rol in de heilsgeschiedenis. Ze stelden hun orde voor als een wijnstok, geplant door de Heer en beschermd door Maria, met als doel de redding van de mensheid.
Auteurs als Girolamo Borselli en Johannes Meyer stelden hun dominicaanse helden letterlijk voor als sterren in heiligheid en zelatores animarum: lieden met een buitengewone ijver voor het redden van zielen.
Tegelijkertijd zagen dominicanen zichzelf veelal als een sterk en gevarieerd collectief. Auteurs presenteerden verschillende ‘typen’ voorbeeldige dominicanen: heiligen, magisters-generaal, martelaren, geleerden en prelaten.
Johannes Meyer voegde daar in zijn collectie De viris illustribus ordinis praedicatorum twee typen ‘illustere dominicanen’ aan toe: hervormers en vrouwen. Naast teksten leg ik ook een link met de iconografie van de dominicanen uit de middeleeuwen (zie de afbeelding van de ordeboom).’
Wie is Anne Huijbers? Wat is jouw achtergrond om je met dit onderwerp bezig te houden?
‘Ik heb het gymnasium aan het Trevianum in Sittard gevolgd en ben daarna naar de Rijksuniversiteit Groningen gegaan om geschiedenis te studeren, alwaar ik me gespecialiseerd heb in de middeleeuwen.
Vervolgens deed ik Medieval Studies aan de Universiteit van Leeds. In 2010 ben ik begonnen met een promotieonderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen binnen het NWO-project Religious Orders and Religious Identity Formation in Late Medieval and Early Modern Europe onder leiding van prof. dr. Peter Raedts, die nu mijn promotor en dr. Bert Roest, die nu mijn co-promotor is.
Na een onderzoeksverblijf in Italië en Zwitserland ben ik vanaf januari 2016 tijdelijk als docent verbonden aan de afdeling Geschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen.’
Heb je een band met de huidige orde?
door Guus Bary
‘Ik heb geen banden met de huidige orde in Nederland, maar zou het wel leuk vinden als er van die kant belangstelling is of komt voor mijn onderwerp. Mijn promotie is op de datum precies 799 jaar na de officiële naamgeving aan de orde (21 jan. 1217); dus het valt mooi samen met het achtste eeuwfeest.
Er wordt nog gewerkt aan een officiële uitgave van het proefschrift. Er is nu slechts een beperkt aantal exemplaren voor de promotie. Eenieder die deze openbare verdediging van het proefschrift wil bijwonen is van harte welkom!’
*
Klik hier voor meer informatie over de promotie.
