aus Franciscus pleit in de encycliek Laudato Si’ voor een nieuwe dialoog over wat ons allemaal aangaat: de mondiale zorg voor de aarde, ons gezamenlijke huis. Maar de encycliek doet méér dan dat, schrijft Richard Steenvoorde vandaag in het Friesch Dagblad.
Richard Steenvoorde o.p. woont en studeert in Oxford. Een uitgebreide versie van deze tekst verschijnt vandaag in het Friesch Dagblad.
Het schrijven van de paus is niet alleen een opmaat voor een hernieuwing van het debat, het is ook een opmaat voor een nieuwe manier van de discussie voeren.
Dat wordt duidelijk bij een bestudering van de bronnen waaruit de paus put. De paus citeert de Bijbel, de katholieke sociale leer en zijn voorganger Benedictus XVI, maar ook documenten van regionale bisschoppenconferenties, toespraken van de Patriarch van Constantinopel, internationale overeenkomsten (Earth Charter) en zelfs een moslim-mysticus. De paus lijkt daarmee een oud Romeins adagium te volgen, dat wat allen aangaat, door allen besproken en beslist moet worden.
Opvallend is ook de oproep tot een dialoog tussen religie en wetenschap. De contacten tussen wetenschap en kerk zijn – in tegenstelling tot de hardnekkige misverstanden over de Galileo-kwestie – al jaren goed te noemen. Belangrijke wetenschappers namen deel aan de consultaties ter voorbereiding van deze encycliek, tot verdriet van sommige critici die een dialoog tussen geloof en wetenschap willen voorkomen.
Is die wereldwijde dialoog eigenlijk wel nodig? We kunnen er niet omheen dat de huidige politieke en maatschappelijke onzekerheden onze blik hebben vernauwd. We lijken weinig oog meer te hebben voor de naasten, dichtbij en ver weg. We zijn zelfs verbaasd en verontwaardigd als we tijdens onze vakantie geconfronteerd worden met bootvluchtelingen die op ons favoriete strand aanspoelen.
Maar niet alles is verloren. Mensen zijn ook in staat om te doen wat gedaan moet worden. Op opnieuw te beginnen: soberder, maar met meer vreugde en dialoog. Voor katholieken komt daarbij de wekelijkse hernieuwing van die vreugde en het herstellen van de band met God, die aan het begin en einde staat van alles, in de Eucharistie.
Die spirituele lading is ook te vinden aan het einde van de encycliek. Laudato Si’ sluit af met twee lange gebeden. Het eerste is een gebed dat gebeden kan worden door christenen, joden en moslims. Het tweede is een gebed dat alle christenen samen kunnen bidden.
Vraag is of de wereld wel zit te wachten op een paus die zich bemoeit met het milieuvraagstuk. Is het probleem al niet groot genoeg zonder kerkelijke bemoeienis?
Die vraag kunnen we met een andere beantwoorden. Is het niet een van de grootste problemen van onze tijd, zo vroeg de Italiaanse schrijver Umberto Eco zich onlangs af, dat we door een overvloed aan informatie in onze samenleving de problemen niet meer kunnen overzien?
We hebben duiding nodig. Wie filtert voor ons de informatie, zodat we weer overzicht krijgen? Wie helpt ons om ook inzicht te krijgen in onze eigen keuzes, ons eigen handelen en de gevolgen daarvan? De paus wil met de duiding in deze encycliek de broodnodige wereldwijde dialoog een handje helpen. De bal ligt nu bij ons: durven wij met elkaar het gesprek aan?
*
Een langere versie van deze tekst staat in het Friesch Dagblad
