aarom koos architect Pierre Cuypers voor de neogotische stijl? En heeft dat iets te maken met zijn lidmaatschap van de Orde der dominicanen? Zijn broeder-lekendominicaan Theo Ruiter werkt aan een antwoord op die vragen, voor het jubileumjaar 2016. Hulp is welkom.
Pierre Cuypers
Het gerenoveerde Rijksmuseum in Amsterdam is misschien het beroemdste bouwwerk van de meester-architect uit Roermond. Aan de renovatie is tien jaar gewerkt, van 2003 tot 2013. De kosten waren hoger dan die van de bouw, tussen 1876 to 1885.
Destijds hadden veel mensen moeite met wat het nationaal museum werd. Architect Pierre Cuypers – een katholiek – had een uitgesproken kijk op architectuur. Koning Willem III weigerde zelfs aanwezig te zijn bij de opening in 1865: het museum leek te veel op een katholieke kathedraal.
Indruk van het interieur van het museum vóór de renovatie…
… en daarna.
Waarom wilde Pierre Cuypers het museum op deze manier bouwen? Die vraag interesseert me. Bij de viering van het achtste eeuwfeest van de Orde, in 2016, zullen we in de Rijnmond aandacht besteden aan het contemplatieve leven van dominicaanse mannen en vrouwen in de drukte van Rotterdam en omgeving, onder de titel &Monniken in de Randstad’. Een van de personen aan wie we aandacht willen besteden is Cuypers, lekendominicaan en rijksbouwmeester.
Pierre Cuypers leefde van 1827 tot 1921 in Roermond. Hij is geweldig productief geweest: behalve het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam is hij onder meer verantwoordelijk voor het ontwerp van zeventig kerken in Nederland en daarbuiten, zoals de kathedraal van Mainz. Hij ontwierp de troon van de koning in de Ridderzaal, en een heel aantal monumenten in diverse steden.
Pierre Cuypers op zijn doodsbed, in dominicaans habijt.
De stijl waarin hij werkte heet neogotiek. We kennen de gotiek uit Frankrijk, Italië en Spanje, de naam ontstond als een misprijzende bijnaam voor nieuwe gebouwen in de late Middeleeuwen. De mensen vonden het niet mooi en prefereerden de robuuste romaanse stijl boven de smalle en hoge constructies die in steden verrezen. &Gotiek’ verwijst naar de pre-romeinse periode in Europa: de eeuwen waarin wilde en onbeschaafde Germaanse stammen het continent in hun greep hadden.
In de 19e eeuw kozen architecten in Frankrijk en Nederland weer voor een gotische bouwstijl: de neogotiek. Tot nu toe heb ik in mijn studie nog niet achterhaald waarom Pierre Cuypers voor deze stijl koos. Soms wordt gesuggereerd dat het te maken heeft met zijn geloof en zijn lidmaatschap van de Orde der dominicanen, als lid van de Derde Orde, zoals de lekendominicanen toen heetten. We weten dat dit voor Cuypers van belang is geweest, want hij wilde in dominicaans habijt begraven worden.
Theo Ruiter
Een van de activiteiten in de Rijnmond in 2016 is het organiseren van een studiedag over werk en inspiratie van Pierre Cuypers, rijksbouwmeester én lekendominicaan. De komende maanden werk ik aan de voorbereiding. Wie informatie heeft over de inspiratie van Cuypers of mee wil werken aan de studiedag, is van harte welkom om contact met me op te nemen.
Theo Ruiter, lekendominicaan
E-mail
