et emeritus-bisschop Jan Bluyssen van Den Bosch is de laatste bisschop overleden die tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) in functie was, en die bovendien een hartelijk voorstander was van een vernieuwde kerk. André Lascaris o.p. herdenkt hem.
Mgr. Jan Bluyssen, 1926-2013
Het gaf mij een schok: bisschop Bluyssen is overleden, de laatste van de bisschoppen die duidelijk voorstander van het Tweede Vaticaans Concilie was.
De eerste keer dat ik hem ontmoette was bij de priesterwijding van de groep jonge Dominicanen die een jaar jonger was dan ik: in 1966. Ik moest ceremoniemeester wezen bij de plechtigheid; de bisschop had overigens ook zijn eigen ceremoniemeester bij zich.
Het verliep allemaal keurig. Mgr. Bluyssen zou in oktober mgr. Bekkers opvolgen als bisschop van Den Bosch. Hij straalde vriendelijkheid uit, maar had in mijn ogen ook iets stijfs. Hij bezat niet dat warme en meeslepende van zijn voorganger, door wie ik zelf een jaar eerder gewijd was. Ik herinner me nu daarvan nog dat er vergeten was voorbeden te maken – het hele begrip 'voorbede’ was nog heel nieuw. Bisschop Bekkers improviseerde ze en bad onder meer voor Vietnam. Een bisschop die echt bad, een gebed improviseerde en daarin verwees naar de grote wereldproblemen: dat was ongekend. Ik heb dat het best onthouden van de wijdingsplechtigheid.
Bluyssen kwam wat formeler over. Hij wilde ook al de gewaden aan die toen voorgeschreven waren: de dalmatiek van de diaken, de stola van een priester en dan nog een bisschoppelijke stola en een kazuifel, hoewel volgens mij zijn secretaris suggereerde dat het gezien de zomer wel wat minder kon. Ook de wijding, geleid door Bluyssen, was een communicatief gebeuren.
Verder herinner ik me dat bisschop Bekkers een korte brief liet rondgaan in zijn bisdom, toen zijn hulpbisschop Bluyssen twaalf en een half jaar priester was. Hij gaf toe dat dit ongebruikelijk was, maar hij had er kennelijk plezier in om dat te doen. Men zegt dat bisschop Bekkers een hulpbisschop had gevaagd omdat hij in zijn bisdom zoveel wijdingen had en dan voor elke wijding een dag moest vasten. Dat zou hem te veel worden. Ik weet niet of dit waar is – zeker is dat Bekkers Bluyssen als een meer reflectief en meer theologisch gevormd man hoog had.
In 2009 verscheen &De donkere stilte van God’, een klein en fijnzinnig laatste boekje van Bluyssen.
Later heb ik bisschop Bluyssen nog maar een paar keer ontmoet. Hij was toen al afgetreden als bisschop van Den Bosch. Hij kende echter mijn naam en vroeg me altijd de groeten te doen aan een huisgenoot, die hij ook bij name aansprak wanneer hij hem tegenkwam in Mariënburg, een bekend vergaderpunt in Den Bosch en woonplaats van de bisschop. Zijn kennis van namen was fabelachtig.
Ik heb altijd gedacht dat hij was afgetreden wegens gezondheidsproblemen. Sommige kranten suggereren dat hij eigenlijk door het Vaticaan was afgezet. Hoe dan ook, het beleid van zijn opvolger en de afbraak van veel van het Tweede Vaticaans Concilie die al onder paus Paulus VI werd ingezet, moeten Bluyssen, die zeer loyaal was aan de kerk, veel pijn hebben gedaan.
Hij heeft door zijn publicaties en gesprekken velen verder geholpen in hun leven. Het is te hopen dat nu de generatie die het Tweede Vaticaans Concilie bewust heeft meegemaakt aan het uitsterven is, het zaad dat toen gezaaid is alsnog rijke vrucht zal dragen. Moge de gedachtenis aan bisschop Bluyssen velen tot zegen zijn.
André Lascaris o.p.
