p 11 oktober is het vijftig jaar geleden dat het Tweede Vaticaans Concilie begon. Theoloog en lekendominicaan Erik Borgman kijkt terug en vooruit. &Wij leven niet van wat wij levend weten te houden, wij worden levend gehouden door een liefde die alle verstand te boven gaat.’
Klik hier voor het eerste deel van dit verhaal.
Waren we in de jaren zestig en zeventig in kerk en wereld niet te optimistisch? Mij lijkt het een terechte vraag. Ook van het Tweede Vaticaans Concilie en met name van Gaudium et Spes is wel gezegd dat het te optimistisch was.
Maar laten we nog eens lezen. Gaudium et Spes blijkt zich heel goed bewust van de dubbelzinnigheid van de menselijke geschiedenis en ons onvermogen de wereld op eigen kracht goed te maken. De wereld is getekend door haar inspanningen, nederlagen en overwinningen en is tegelijkertijd de wereld
waarvan christenen geloven dat zij uit liefde door de Schepper is geschapen en in stand wordt gehouden, weliswaar onder de slavernij van de zonde staat, maar door Christus, de Gekruisigde en Verrezene, door het breken van de macht van de zonde werd bevrijd om naar Gods raadsbesluit te worden omgevormd en tot voltooiing te komen (no. 2).
Gebrokenheid
Hoge theologische taal, waarvan ik in toenemende mate het belang ben gaan inzien: het leven, het lijden, de dood en de verrijzenis van Jezus de Gezalfde maakt op verborgen, maar reële wijze duidelijk dat God met onze dubbelzinnige, gebroken en vaak eerder van kwaad dan van goed getuigende wereld reddend verbonden is.
Kunnen wij dit nog lezen als een goddelijk teken? Of hebben we Gods verwarrende betrokkenheid niet nodig en houden we het liever overzichtelijk met plannen die wij zelf bedenken en die we daarom ook kunnen doorgronden, ook al schieten ze hopeloos tekort?
In Gods Naam?
Het Tweede Vaticaans Concilie wilde een gelovige visie op het bestaan geven. Deze wereld is de plaats waar God zich met ons verbindt. De Bijbelse verhalen en de gelovige tradities vertellen ons dat God bron, dragende grond en doel van ons leven is. Op basis van deze overtuiging kijken wij waar dit aan het licht komt en wat er dan in dit licht verschijnt.
Wat moeten wij, letterlijk, in Gods Naam doen? En vooral: wat mogen wij in Gods Naam zijn? In welk perspectief worden wij gezet door de Naam van God die betrokken en reserveloze liefde is?
Levend houden
Het gaat om het visioen van recht en vrede, dat dit niet uitdooft. Ik geloof steeds minder dat het onze taak is dit visioen levend te houden. Wij leven niet van wat wij levend weten te houden, wij worden levend gehouden door een liefde die alle verstand te boven gaat – en die ons verstand vraagt alles in het licht van deze goddelijke Liefde te zien.
Erik Borgman (Foto: Arjan Broers).
God is met ons en zal met ons zijn in goede en in kwade dagen. Dat maakt dat onze goede dagen overlopen van goedheid en dat onze kwade dagen tekenen worden: dat Gods ongekende toekomst aanbreekt. Ik ben ervan overtuigd dat dit het is dat mensen doet leven, onuitroeibaar, tegen elke dood in.
Dit is een bewerking van de overweging die Erik Borgman hield op 30 september in de Ekklesia in Breda.
