oals Elia de woestijn introk en niet meer wilde leven, zo kennen ook wij momenten van wanhoop om ons eigen leven, of om de zelfgekozen dood van naasten. Jan Groot, pastor in de geestelijke gezondheidszorg en actief in de Dominicanenkerk Zwolle, op zoek naar 'de kracht van en toch…’
Elia in de woestijn, verbeeld door Rembrandt van Rijn.Elia’s taak wordt hem te machtig, de wanhoop nabij trekt hij heel alleen diep de woestijn in. Dat klinkt zorgwekkend, zoals wanneer iemand in overspannen toestand uit ons gezichtsveld verdwijnt. De tekst spreekt dan ook van een doodswens: ‘God, het is genoeg geweest, neem mijn leven’.
Waarom?
Elia kan bij ons heftige herinneringen losmaken aan diepe pijn, aan niet meer willen leven. Sommige mensenkinderen zoeken in hun wanhoop inderdaad zelf de dood op, vaak tot verbijstering van hun naasten. Tijden lang kan dat bij hen blijven spoken: waarom? Waarom in Gods naam?
In de wirwar van gevoelens en oordelen overheerst vaak de sprakeloosheid. Ook omdat suïcide vragen stelt aan jezelf, aan je eigen zingeving en geloofsovertuiging, aan de waarde die ik aan het leven geef.
Speuren naar ‘en toch…’
Het kostbare van een plek als deze geloofsgemeenschap is dat ook deze dingen – hoe stamelend ook – genoemd en onder ogen gezien mogen worden. Soms is er hier een uitvaart van iemand die zelf voor de dood koos, en dan getroosten we ons de grootste moeite om zo iemand in onze machteloosheid samen recht te doen. Dan staan we in leegte en gemis voor God, en speuren naar tóch woorden van betekenis en troost, naar een kier in het donker waar wat licht doorheen kan.
Hier mag ons leven zoals het geleefd wordt ter sprake komen, met de grote pijnen en moeites die op onze weg kunnen komen. Hier zoeken we óók naar: de kracht van een ‘en tóch’, zoals datzelfde Eliaverhaal het krachtig vertolkt.
Aangestoten
Ga daarom nog even mee terug naar het verhaal. Als Elia zegt: ‘het is genoeg geweest’ wordt hij in zijn slaap door een engel aangestoten, en voorzien van wat hij in de woestijn het meeste nodig heeft: brood en water. Tot twee maal toe: ‘sta op en eet, anders is de reis van je leven te zwaar voor je’.
Een mens kan weer op de been komen, de kracht ontvangen om het uit te houden met wat onontkoombaar is, als hij aangeraakt, aangestoten wordt. Het is de levensondervinding van zovelen vóór ons dat er van binnen weer iets gaat stromen, omdat er een lief teken van leven kwam, net op het moment dat je het zo nodig had. Dat tedere gebaar, dat ‘ik bid voor je’: achteraf, terugkijkend, besef je pas wat je van engelen van mensen gekregen hebt.
Jan Groot
‘Ik Ben Er’
Het is, zegt het verhaal, aangestoten worden van Godswege. Ook dat is de kostbare ondervinding waar de Schriften en de eeuwen nadien van getuigen: op het hoogst van de nood is er … ‘hulp van Boven’ noem ik het maar, ‘heilige Geest-kracht’.
God heet Ik ben er, en in de nood voel ik met heel mijn wezen dat het echt waar is.
Elia staat op, en reist een volle tijd door de woestijn: veertig dagen en nachten. Elia heeft zich láten aanstoten, het heeft hem de kracht gegeven om op te staan. Het is genade als ook ons dat, op den duur, gegeven is: de draad van het leven weer oppakken.
Elia staat op, en gaat de weg van zijn leven, gesterkt.
Dit is de ingekorte versie van een overweging van Jan Groot in de Dominicanenkerk van Zwolle.
