én God, drie personen: voor ons klinkt dat als pure onzin. Toch was dat oorspronkelijk niet het geval, toen deze geloofszekerheid onder woorden werd gebracht in de grote oecumenische concilies in de begintijd van het christendom, betoogt Leo de Jong o.p.
De aanwezigen tijdens de concilies van Nicea, Chalcedon en Constantinopel zaten met het probleem: hoe vast te houden aan het onomstotelijke grondbegrip van de joods-christelijke godsdienst: &Luister, Israël, onze God is de enige God. Onze God is e?e?n’ – en tegelijkertijd recht te doen aan het feit dat in de Evangelies drie namen voor de Onnoembare gangbaar zijn: Vader, Zoon en Heilige Geest.
Masker
Het sleutelwoord dat zij vonden was het Griekse woord prosoopon. Vertaal je het woord letterlijk, dan betekent het masker. In de toenmalige Griekse toneelopvoeringen droegen de spelers een masker. Aan dat masker kon je zien, welke persoonlijkheid de onzichtbare speler liet zien: de koning, de oppergod, de rechter, de vreemdeling, enz.
De speler zelf bleef verborgen; hij sprak door de opening in het masker. Hij was de persoon die het masker voorstelde. Ook in de oude Romeinse benaming klinkt dit nog door. Per-sonare betekent letterlijk: (door het masker) heen praten. Nu is te begrijpen, wat die concilievaders wilden zeggen.
Vertonen – openbaren
Er is maar e?e?n God, en Die is en blijft onzichtbaar. Wel vertoont – openbaart – Hij/Zij zich aan ons, mensen, in verschillende rollen. Zo beleven wij de Onzichtbare soms als Schepper en oorsprong. als &Vader’ van alles en allen.
Soms ervaren wij de Onnoembare als &Zoon’, in beeld en gelijkenis verschijnend in onze wereld, wanneer iemand &zo goed als God’ is.
En soms ervaren wij God als &Geest’: als inspirator en animator, als bezieler en helper, als trooster en gever van nieuw leven, als creatieve kracht in kunstenaars, als een Goede Geest, die tussen mensen hangt, als een verkoelende windvlaag op een stoffig-hete zomermiddag.
Opdat wij zien
De Ene, Onzichtbare, draagt verschillende maskers, opdat wij iets van Hem kunnen zien. Helaas is die diepzinnige betekenis verloren gegaan, want tegenwoordig verstaan wij onder het woord &persoon’ iets heel anders: niet meer een masker, dat een onzichtbare voor het gezicht houdt om een rol te spelen, maar een unieke en zelfstandige persoonlijkheid. En dan wordt het woord &Drie-eenheid’ onbegrijpelijk en zelfs onzinnig.
Uit de overweging van Leo de Jong o.p. op Drievuldigheidszondag, 3 juni 2012 in Het Steiger in Rotterdam.
