oals vaker bij bekeerlingen was Saulus Paulus fanatiek, op het drammerige af. Hij vertrouwde op de kracht van Gods geest in een situatie die veel weg heeft van de onze: eenheid zoeken in diversiteit. DSTS-directeur en Schillebeeckx-hoogleraar Manuela Kalsky over geestkracht.
Romeinen 8, 12-17
12 Broeders en zusters, we hoeven ons niet langer te laten leiden door de beperktheid van onze eigen wil.
13 Als jullie dat wel doen, zullen jullie zeker sterven. Maar als jullie met behulp van de Geestkracht je zondige vlees doden, zullen jullie leven.
14 Want allen die door deze goddelijke Geestkracht geleid worden, zijn kinderen van God.
15 Jullie hebben de Geestkracht niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, je hebt de Geestkracht ontvangen om Gods kinderen te zijn, om de Eeuwige te kunnen aanroepen met 'Abba, papa’.
16 Die Geestkracht getuigt samen met onze geestkracht dat wij Gods kinderen zijn.
17 En als wij kinderen van God zijn, zijn we ook haar erfgenamen, erfgenamen van God. Samen met Christus zijn wij erfgenamen, wij moeten delen in zijn lijden om met hem te kunnen delen in Gods luister.
Met opzet noem ik de man die aan de wieg stond van het vroege christendom Saulus Paulus, want hij had een dubbele voornaam, zoals veel joden die in de diaspora leefden. Saulus verwijst naar zijn Joodse wortels en de naam Paulus hoort thuis in zijn Romeinse wereld.
Pim Fortuyn
Toen de afgelopen weken de beelden van Pim Fortuyn op de televisie langskwamen, tien jaar na de moord op hem, vielen mij de overeenkomsten op tussen hem en Saulus Paulus van Tarsus.
Twee beslist intelligente, zeker niet onsympathieke mannen, die enorm uit de bocht konden vliegen, gepassioneerd schoppend tegen het politieke en religieuze establishment, die in hun ogen niet meer het volk dienden, maar zich lieten gijzelen door machtsdenken en eigenbelang.
Ga toch koken!
Saulus Paulus en Pim lijken op elkaar in hun gedrevenheid, zeggen wat je zeggen moet, ongeacht de prijs die je ervoor betaalt, in de tegenstrijdigheden in hun uitspraken en ook in de ergernis die ze opriepen.
Toen het beruchte televisiefragment langskwam, waarin een geïrriteerde Pim Fortuyn naar een kritische journaliste sneerde: 'Mevrouwtje – ga lekker naar huis koken’, zag ik Saulus Paulus voor me: hoe hij tekeer gaat en woedend roept: 'De vrouw hoort te zwijgen in de gemeente’, getergd door al die vrouwen die tijdens zijn bijeenkomsten het hoogste woord voerden. Want dat moet wel gebeurd zijn, anders hoefde hij ze niet de mond te snoeren.
Op verschillende plaatsen in zijn brieven laat hij zich laatdunkend over vrouwen uit, hoewel hij eigenlijk vindt dat Gods radicale Geestkracht allen tot gelijken maakt: slaven en vrijen, mannen en vrouwen.
&Het zondige vlees’
Paulus Saulus weet dit maar al te goed, hij heeft die goddelijke Geestkracht immers zelf ervaren. En daar getuigt hij van als hij in Romeinen 8 zegt: Broeders en zusters, dankzij de goddelijke Geestkracht weten wij dat we kinderen van God zijn, vrije mensen. Ook Pim Fortuyn was een voorstander van emancipatie en toch vliegen beide heren hier uit de bocht. Hoe kan dat nou?
Tussen willen en doen ligt een vervelend diepe kloof. Het vlees is zwak, klaagt Saulus Paulus. De zonde giert door zijn lichaam, 'het zondige vlees’, noemt hij deze toestand. Mogen wij dat tegenwoordig gewoon 'testosteron’ noemen? (Of 'oestrogeen’ als het een vrouw betrof?)
Oud en nieuw
In ieder geval doet Paulus zijn best om zich door de Geestkracht te laten leiden. In zijn brieven blijft de spanning voelbaar tussen de op het leven gerichte goddelijke Geestkracht en de machten van de dood.
Hoe kan het ook anders? Paulus staat op het breukvlak van het oude en het nieuwe – van: het is er al en toch ook weer niet. De maatschappelijke situatie is complex. Het joodse volk wordt door de Romeinen onderdrukt en er is een Joods theologisch conflict over de vraag of Jezus van Nazareth de verwachte Messias is.
Verscheidenheid
Paulus zit daar middenin. De strijd tussen behoud van traditie en het vernieuwen ervan speelt zich ook in hemzelf af. Als vrome Thorageleerde en aanhanger van Jezus Messias is hij een van de hoofdrolspelers van het conflict.
Telkens opnieuw moest hij aannemelijk maken dat ook de gojim, de heidenen, vanuit de genade Gods mochten leven. Verbonden, in al hun verscheidenheid. Dat klinkt geweldig, maar ga er maar aanstaan. Hoe houd je de boel bij elkaar met al die verscheidenheid?
Nu wij!
Manuela Kalsky
Misschien is het door het wikken en wegen dat Paulus in zijn eerste brief aan de Korinthiërs zegt dat vrouwen moeten zwijgen in de gemeente – en tegelijk deze belangrijke brief aan de Romeinen toevertrouwt aan Phebe, die hij diakonos en patrona noemt. Verderop noemt hij 26 missionarissen, onder wie negen vrouwen.
Zonder de in onze oren dogmatische en androcentrische taal in de brief van Paulus aan de Romeinen, komt de volgende boodschap tevoorschijn: Vertrouw op de Geestkracht van deze liefdevolle God. Straal deze liefde, die van begin af aan in je is gelegd, uit naar alles wat leeft. Zo bouw je mee aan het Koninkrijk van God.
Verbeter de wereld, begin bij jezelf. Als kind van God kunnen al die externe machten je niet manipuleren. God heeft je door zijn geestkracht vrijheid geschonken. Doe er iets mee.
Paulus deed er iets mee, met alle ambivalenties van dien. Nu is het aan ons!
Manuela Kalsky
Dit is de ingekorte versie van een recente overweging in de Dominicusgemeente in Amsterdam.
De preek is te vinden op www.dominicusgemeente.nl onder &recente overwegingen’.
