oit is besloten tot het markeren van een periode van veertig dagen voorafgaand aan het Paasfeest. Juist dat getal veertig komt in de bijbel meermalen voor in verband met een langere periode van afzondering, van inkeer, om de hoofdpersoon dichter bij God te brengen. Een aansporing voor de vasten, van Frits Muller.
Frits Muller
Ik denk aan Mozes op de berg Sinaï, waar God hem de stenen tafelen gaf met de Tien Woorden van het verbond. Aan Elia op weg naar de Horeb, veertig dagen door de woestijn, voordat God hem in een ontmoeting nieuwe hoop gaf en een nieuwe taak.
En, tenslotte, aan Jezus zelf in zijn vastentijd in de woestijn, waarin hij door de duivel op de proef werd gesteld. Waar hij uitgedaagd werd om te kiezen voor zijn missie Gods Rijk op aarde te verkondigen, dan wel om, murw van de ontberingen, de macht aan zichzelf te trekken teneinde zich daarmee te redden en te verhogen.
Vroeger
In het licht van die verhalen is de veertigdagentijd een voorbereidingstijd bij uitstek. Aanvankelijk stond in die periode, zoals die in de vierde eeuw vorm kreeg, de voorbereiding van nieuwelingen, geloofsleerlingen centraal. Zij zouden zich in de Paasnacht laten dopen.
In een intensief programma waarin de kandidaten hun vroegere leven afzworen en hun geleerd werd &af te zien van wereldse en duivelse begeerten’ werden zij voorbereid op het nieuwe leven waaraan zij in die nacht deel zouden krijgen. Niet alleen nieuwelingen werd omkeer en bekering gegeven.
Spoedig werd ook aan wie al gedoopt was, maar zich door een misstap buiten de gemeenschap had geplaatst, de kans gegeven zich in deze periode te zuiveren en opnieuw te bekeren via een veertigdaags traject van boetedoening.
Carnaval
Hoe ingrijpend die periode van inkeer, van vasten was, werd vanaf de Middeleeuwen geaccentueerd door het vieren van vastenavond, veelal ingeleid door een driedaagse &georkestreerde anarchie’.
Om nog éénmaal mateloos te genieten van al datgene dat gedurende de vasten is verboden? Of om de domheid van de wereld en haar genoegens in hun zotheid te tonen en in een soort louterende losbandigheid uit te vergroten, om daarna des te beter te beseffen welke wegen men niet moet gaan en wat werkelijk heilzaam en louterend is.
Rituelen
Opmerkelijk is dat in onze tijd er ook in protestantse kring meer belangstelling komt voor de rituelen van Aswoensdag en de vastentijd. Te midden van alle overdaad en hectiek in onze samenleving ziet men kennelijk ook daar het belang van soberheid, inkeer, zuivering.
En in de traditionele evangelielezingen in de veertigdagentijd komt het bewust maken van keuzen dan ook steeds aan de orde.
'Wat kiezen wij, door wie geleid, in deze veertigdagentijd?’. Dat lied klinkt in deze periode geregeld in onze kerk. Woorden die duiden op een intentie tot het stellen van vragen, om tot besef, tot inkeer te komen, zodat er doorleefd ruimte komt voor de mysteries die op de hoogtijdagen van de Stille Week en Pasen worden gevierd.
Die intentie klinkt ook in een gedicht uit de laatste bundel van Henriëtte Roland Holst
(Wordingen, 1949)
Keer in tot het verborgen zelf,
waar denken ophoudt en de ritselhagen
der uren gans verstild zijn, wilde vlagen
tot rust gebracht; keer in nu, delf en delf
tot waar de wortels van de tijd niet reiken,
geen adem dringt van morgen- en avondwind –
keer in tot waar het murmelen begint
der bronnen uit onzichtbare rijken.
Keer tot het tijdloze in, mijn kind.
Ik wens u van harte een verstilde veertigdagentijd toe.
Frits Muller is aspirant lekendominicaan en pastoraal medewerker in de Effataparochie in Nijmegen. Hij schreef deze tekst voor het blad van deze parochie.
