heoloog en lekendominicaan Erik Borgman schaamt zich voor zijn eigen kerk vanwege het seksueel misbruik. Tegelijkertijd wantrouwt hij zijn eigen verontwaardiging en woede: het kan een manier zijn om zich te distantiëren van wat er gebeurd is, zei hij in een interview met Trouw.
&In elk kind dat misbruikt is, is God zelf miskend, onzedelijk betast, aangerand en verkracht’, schrijft Erik Borgman in de bundel Grensoverschrijdingen geduid. In een interview met Wilfred van de Poll in Trouw van 6 januari legt hij uit dat de woede en verontwaardiging ook een manier kunnen zijn om zichzelf buiten schot te houden – en dat is precies het problematische patroon geweest in de rooms-katholieke kerk.
&Want ik die verontwaardigd ben, ik hoor natuurlijk aan de goede kant. Ik splits de mensen op in kwaden en in goeden, en houd het probleem van me af. Het kwaad is elders en goddank niet in mij.’
&De rooms-katholieke kerk heeft bijzonder veel moeite de aanwezigheid van het kwaad in haar eigen gelederen ondubbelzinnig te erkennen. Daarom kon zij zo slecht omgaan met het seksueel misbruik.’
Waar komt die moeite vandaan?
&In de tweede helft van de negentiende en eerste helft van de twintigste eeuw profileerde de rooms-katholieke kerk zich als dé instantie waardoor Gods heiligheid temidden van de zondige wereld aanwezig was. Zo ging de kerk het goede vertegenwoordigen, en de moderne samenleving het kwaad.’
&Gevolg hiervan is dat als je kwaad vervolgens in de eigen gelederen aantreft, je het beschouwt als een vreemd element, iets verderfelijks dat vanuit de samenleving bij jou is binnengedrongen.’
&Die houding zie je tot op de dag van vandaag terugkomen, bijvoorbeeld in de manier waarop paus Benedictus XVI reageerde op de onthullingen over seksueel misbruik in Ierland. In een pastorale brief wees hij op “de ernstige uitdagingen voor het geloof die zijn voortgekomen uit een snelle verandering en secularisatie van de Ierse maatschappij.” Hij die jaren verantwoordelijk was voor de aanpak van seksueel misbruik stelt zich nu op als slachtoffer! En hij wijst de wereld buiten de kerk aan als bron van het kwaad. De kerk zelf is heilig.’
Volgens Borgman moet de kerk zelf ook telkens tot het goede geroepen worden. &Als iemand van buitenaf met kritiek komt, moet ze dus niet zeggen: “Dat kan niet waar zijn…”, maar juist blij zijn met die kritiek. In de verontwaardiging en woede van de buitenwereld over het misbruik, moet de kerk Gods stem leren verstaan.’
Zie ook: &Niet amputeren, maar omarmen’.
Klik hier voor meer informatie over het boek &Grensoverschrijdingen geduid’.
