et Vlaamse tijdschrift Tertio maakte een dossier over de kerk in Nederland en nodigde lekendominicaan en hoogleraar theologie Erik Borgman uit om erop te reageren. &De kerk in minstens de westerse wereld gaat steeds meer lijken op de Nederlandse.’
Borgman prijst het informatieve en evenwichtige dossier van vier pagina’s in Tertio. Tegelijk signaleert hij dat het Vlaamse tijdschrift wel de aloude tegenstelling hanteert tussen aanpassing aan de tijd of vasthouden aan de overlevering, tussen progressief en conservatief.
Betekenis
&Die categorieën verhelderen weinig. Ze zijn onderdeel van de polemiek die de rooms-katholieke kerk de jongste decennia doortrekt en kunnen daarom die polemiek niet begrijpelijk maken.’
Want: &Het gaat in de kerk niet om voor of tegen de moderne dynamiek. Centraal staat dat we zijn aangesproken door en drager zijn van de boodschap dat Gods koninkrijk nabij is. De discussie zou erover moeten gaan wat dat hier en nu betekent.’
Situatie
Borgman signaleert dat dat het echte centrum verdwenen is: &God de schepper als onze dragende grond, het Rijk van God dat Jezus de Gezalfde belichaamde en verkondigde als onze bestemming, de Geest die verenigt, bezielt en richting wijst. Wat betekent het om in de situatie waarin we ons bevinden, ons door dit centrum te laten verzamelen, het te vieren en ons erdoor te laten zenden?’
&Dat niemand zonder meer het antwoord op die vraag weet, is niet vreemd. De kerk is de plaats waar dat antwoord altijd opnieuw wordt gezocht en ontvangen. Maar dat het zicht op het belang van die vraag verloren lijkt te zijn gegaan, is verontrustend. Die vraag kan gelovigen verenigen en de particuliere antwoorden die zij vinden samenvoegen.’
Waarom zou je?
Nederlandse katholieken hebben zich niet beziggehouden met de vraag waarom je katholiek zou blijven of worden, vindt Borgman. Zo is de hele kerk in Nederland. &Zij is als geheel het zicht verloren op de vraag wat het geloof betekent, waarom je katholiek zou zijn, wat bijvoorbeeld de eucharistie betekent niet alleen voor de mensen die haar bijwonen, maar voor de hele wereld en de kosmos.’
Zo is geloof afgevlakt tot goed zijn voor armen of over God spreken als zou het over mensen gaat. Traditionele katholieken, ’tot in de hoogste regionen van de kerk’ doen alsof geloof &een bezit is dat je naar willekeur kunt gebruiken’, schrijft Borgman. &Maar ik was ook een paar dagen van de kaart door de verbaasde vraag binnen een katholieke gemeenschap waarin ik sprak over de betekenis van de eucharistie: geloof u werkelijk nog in de werkelijke aanwezigheid van Christus onder de gedaanten van brood en wijn?’
Centrum
Wat het echte centrum is, staat niet centraal, vindt Borgman. &Men maakt elkaar uit voor progressief of conservatief, alsof het niet gaat om de verkondiging van Christus Jezus, de gekruisigde. Alsof iemand van ons zomaar weet wat dat betekent, alsof wij niet allemaal op anderen zijn aangewezen die ons herinneren aan wat wij dreigen te vergeten. (…) Wat zou het een verademing zijn, als wij ons rondom die vragen opnieuw zouden verzamelen en onze beste krachten in dienst zouden stellen van het te vinden antwoord. In Nederland, in de wereldkerk.’
Klik hier voor de volledige tekst, op we website van Rorate.
