Hij bevordert onder meer de sociale acceptatie van homo’s in de sport en een integrale benadering van bouwen waardoor een gebouw een bron van vitaliteit en energie wordt.

Generaties theologen zijn gevormd door het baanbrekende werk van Edward Schillebeeckx o.p. (1914-2009). In deze serie komen leerlingen – en hun leerlingen – aan het woord. Over hun dierbaarste herinnering, het diepste inzicht en de verrijking van hun professionele leven.

Wat hebben een avondje RTL4 en Edward Schillebeeckx voor u met elkaar te maken?
In heb door het gedachtegoed van Edward Schillebeecxk onder meer geleerd te kijken wat mensen ten diepste onderdrukt, emancipeert én verlost. Voor mij staat daarin de nauwe verwevenheid van emancipatie en verlossing – en omgekeerd – centraal.

Onlangs wandelde ik van Hoek van Holland naar Leerdam. Op een van de avonden ging ik op de hotelkamer tv kijken. Omdat ik thuis geen commerciële tv ontvang, was dit het moment om te kijken hoe de programmering van RTL4 zich ontwikkelt. Ik viel op prime-time in het programma ‘SOS Sonja’. Dieetgoeroe Sonja Bakker doet hierin verslag van twee kandidaten die gedurende tien weken de strijd aangaan tegen de overtollige kilo’s.

Volgens wetenschappers echter is het dieet van Sonja Bakker een ‘zelfopgelegde hongersnood’, omdat het lichaam overgaat op noodrantsoen en daardoor extra zuinig is met de aangeleverde energie. Dit fenomeen kan op den duur zelfs schadelijk zijn voor je gezondheid. Wie immers lang doorgaat met lijnen, of telkens opnieuw aan een crashdieet begint, brengt zijn hele stofwisseling in de war. Op termijn leidt dit tot meer overgewicht en emotionele problemen.

Dit genre tv typeer ik als ‘trial by television’. De deelnemers worden beproefd en ten overstaan van familieleden of oud-klasgenoten beoordeeld op hun krankzinnige streven om in tien weken twaalf of nog meer kilo’s af te vallen. Deze manier van afvallen leidt tot verwarring, afhankelijkheid, en uiteindelijk soms tot uitsluiting, want na enkele weken of maanden zijn ze in de meeste gevallen weer op hun oude gewicht. De dieetgoeroe brengt een belofte van bevrijding die vals is. Erger nog is dat bijna een miljoen mensen (in)direct wordt aangespoord om zelf ook deze heilloze weg op te gaan. Zij blijven thuis op de bank achter met een schuldgevoel, als ze voor de tweede keer chips halen in de keuken of een glas cola achteroverslaan.

Huub ter Haar in de periode dat hij, na zijn studie, werkte voor de Stichting Edward Schillebeeckx.

Volgens Schillebeeckx openbaart de bevrijdende kracht van God zich in mensen. We kunnen geen God aanbidden die mensen knecht, bezeert en hen vreugden ontzegt. Dankzij dit brede perspectief, waarin openbaring en ervaring elkaar versterken, zie ik hoe nieuwe (af)goden mensen manipuleren, kleineren en slachtoffer maken van mechanismen die de vooral de portemonnee van slecht enkelen dient. In de woorden van Edward Schillebeeckx: ‘God concurreert met onze afgoden en is hierom ‘een jaloerse God’, Hij toont zich een ‘God van mensen’: ónze God wiens eer nooit in conflict komt met onze menswaardigheid, deze integendeel in ere houdt en optilt’. Klare taal, zeker in deze tijd!

Het diepe besef dat Edward voor mij uitdraagt is dat mensen als het verhaal van God zijn. Dit inzicht scherpt en voedt mijn waarnemen, denken en handelen, tot op de dag vandaag.

Wat is uw dierbaarste herinnering aan Schillebeeckx? 

Alhoewel ik geen directe leerling van Edward ben geweest, ben ik wel vertrouwd geraakt met zijn denken door mijn hoogleraar Hermann Häring en mijn scriptiebegeleider Erik Borgman. Het meeste denk ik terug aan mijn werk voor de Stichting Edward Schillebeeckx. Zo mocht ik het symposion en bijbehorende publicatie ‘Mensen maken de kerk’ verzorgen, ter gelegenheid van de 75-ste verjaardag van Edward.

Ondanks alle lof die hem werd toegedicht – door soms iets te grote ego’s die zich rond hem verzamelden – hield Edward niet van het ophemelen van zijn persoon. Zijn gedrevenheid, om de scheppende en bevrijdende kracht van God zichtbaar te maken, stond altijd op de voorgrond. Ik heb nog niet eerder zo’n scherp denker meegemaakt die tegelijkertijd zo bescheiden en aandachtig is in de omgang.

Klik hier voor de website van Huub ter Haar: www.zinincommunicatie.nu