ijna 15 jaar is Baltasar Hendriks o.p. nu terug, na 45 jaar in Zuid-Amerika. Hij kwam niet zozeer thuis, maar &in een land dat Nederland heet’. In een brochure beschrijft hij zijn inzichten als een Paaservaring. &Het bleek waardevol mijzelf steeds maar af te vragen: wat kan ik zelf van deze crisistijd nog leren?’
&Ik zal het nooit ontkennen’, schrijft pater Baltasar Hendriks o.p. (1925) in zijn voor vrienden en bekenden geschreven brochure Terug in Nederland: &De terugkomst naar Nederland veroorzaakte in mij crisisgevoelens van geschokt zijn, overrompeld zijn door andere meningen en gewoontes die zich opdrongen onder een dreigende leus: “Je moet je aanpassen, aanpassen, aanpassen”.’
Oerconservatief
Pater Baltasar kreeg binnen de Nederlandse provincie al snel de faam &oerconservatief’ en ’te katholiek’ te zijn. Die ervaring deelt hij met veel teruggekeerde missionarissen, die tijdens hun verblijf in de missie de Nederlandse kerk en de katholieken hier sterk zagen veranderen. &Gelukkig hoefde ik geen inburgeringsexamen te doen’, schrijft hij, &want ik zou het misschien niet eens gehaald hebben’.
Zijn vaderland leerde pater Baltasar opnieuw kennen in heel verschillende gewaarwordingen: de nabijheid van familie en vrienden bijvoorbeeld, en de verrukking van de lente en de herfst, die in de tropen niet bestaan. Maar ook de komst van veel allochtone Nederlanders, de haast in de samenleving, de vrijgevigheid aan goede doelen, de rijkdom aan uitvaartrituelen, de leegte van de kerken – én de kracht van het Internet om in contact te blijven met het verlaten missiegebied. WWW staat wat hem betreft voor &Werkt Wonderbaarlijk maar Wispelturig’.
Drie kerken
De Nederlandse kerk leerde pater Baltasar opnieuw kennen in drie vormen: een alternatieve, protesterende kerk, een traditionele en een traditionalistische kerk. Van de eerste vorm van kerk-zijn, die vorm kregen in de Acht Mei Beweging en ook het boekje Kerk en Ambt van de Nederlandse dominicanen, leerde hij de internationale solidariteit waarderen, en ook de inspanning voor vernieuwing.
&In ieder geval is de dialoog over, bijvoorbeeld, de “vrouw in het ambt” niet tot zwijgen te brengen’, schrijft hij. &En dat is, lijkt mij, een goed teken en een hoopvolle voorbode van toekomstig nieuw kerkelijk leven.’
Treurig stemde het hem echter wel dat er in de alternatieve kerk zo weinig waardering is voor traditie en voor volkse vormen van vroomheid. &Dat kan je wel in Latijns Amerika’, kreeg hij te horen bij het organiseren van avonden over Maria en de Rozenkrans, &maar hier zijn we er al over heen. De vernieuwing van Vaticanum II wordt kennelijk verstaan als afschaffing’.
Liefdevolle God
Het andere uiterste is de traditionalistische kerk, in het midden staat de traditionele of gewone kerk. Uit welke van de drie vormen de kerk van de toekomst groeit, kan pater Baltasar niet aangeven. Volgens hem is er een nieuwe missionering nodig, vooral om hoopvolle ontwikkelingen in goede banen te leiden.
&God is niet weg, maar langzamerhand weer als de Aanwezige gezocht en erkend. Het Godsbeeld is veranderd van een strenge Heer naar een steeds liefdevolle, barmhartige en meer met en onder de mensen geïncarneerde Vader in de Persoon van Jezus van Nazareth. Dat is goed en hoopvol. Maar hierbij is de theologische gehalte van het geloof nog niet gered noch gegarandeerd.’
Pasen
De terugkeer van deze missionaris – Nederland heeft er tienduizenden gehad, de dominicanen tientallen – was voor hem in sommige opzichten een Paaservaring, van sterven en weer opstaan. Baltasar Hendriks beschrijft zijn zoeken om in de crisis te leren. Hij oefende om zijn oordeel uit te stellen (&anders-zijn is niet per se verkeerd-zijn’), te vertrouwen in de Voorzienigheid en het goede te zien van het zoeken van &een Kerk-in-overgang’.
Troostrijk bleken ook de bredere dominicaanse familie, de vriendschap met andere religieuzen in het Nijmeegse kloosterbejaardenoord Berchmanianum en de dankbaarheid als priester en dominicaan te hebben mogen leven en werken. &Steeds sterker werd ik gegrepen door de diepe ervaring van Chiara Lubich (Focolare): “GOD HOUDT ONGELOFELIJK VEEL VAN JE”.
Wie meer wil weten over de brochure van Baltasar Hendriks o.p. of met hem wil corresponderen, kan hem een e-mail sturen.
