span class="detail_page_intro2">Helpen waar we kunnen. Dat was het devies van de algemeen overste van de zusters dominicanessen van Neerbosch tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De congregatie werd zwaar op de proef gesteld, zoals blijkt uit een bijzondere verzameling notities, die zuster Regina Mattens o.p. presenteert in haar boek ‘Laat ons nu eerst een Te Deum zingen’.
De zusters en hun gasten zingen het Te Deum.
Helemaal vlekkeloos ging het niet, maar de zusters kunnen het nog steeds, het Te Deum zingen. ‘Hier moesten we knielen, geloof ik’, merkt de dirigente op, als haar koor van zusters en genodigden even de toon kwijt raakt.
Maar liefst 75 van de 102 leden van de dominicanessen van Neerbosch waren op dinsdag 8 september in Catharinahof verzameld. Het oude moederhuis in Nijmegen is nu kloosterbejaardenoord en veel van de zusters hebben herinneringen aan de oorlogsjaren.
Kronieken
Regina Mattens o.p.
Zuster Regina Mattens, in het verleden twaalf jaar lang algemeen overste, is geboeid door de geschiedenis van haar congregatie. Zo’n tien jaar geleden begon ze kronieken te verzamelen die in de verschillende kloosters en huizen tijdens de oorlogsjaren werden geschreven. Niet alleen vanwege de indruk die deze vreselijke tijd bij alle betrokkenen achter liet, maar ook omdat de archieven van de zusters zo gehavend waren.
Het moederhuis werd gevorderd door achtereenvolgens Duitse, Canadese en Engelse militairen, waarbij het archief verspreid raakte door de stad Nijmegen, die zwaar getroffen zou worden door het geweld. Bovendien raakten veel van de ongeveer 350 zusters destijds afgesneden van hun gezaghebbende overste, toen het zuiden al bevrijd was en het westen niet.
Daardoor is de informele geschiedschrijving in de vorm van de kronieken van de huizen door heel Nederland nog interessanter geworden.
Helpen waar we kunnen
Zuster Regina ziet zichzelf niet als schrijver, ofschoon haar inleiding, de indeling van het boek in 22 hoofdstukken en de inleidende teksten bij elk hoofdstuk getuigen van een goede pen. ‘Ik ben slechts samensteller’, zei ze bij de feestelijke presentatie van haar boek.
De huidige overste, zr. Angèle Schamp o.p., toont het eerste exemplaar van het boek, dat ze zojuist van zr. Regina ontving.
De schoonheid van de teksten is vooral te danken aan het talent van sommige zusters van toen om scherpzinnig of geestig de gebeurtenissen in haar kloosters te schilderen. ‘Een vrouw is duizend moffen te erg’, schrijft een zuster even verbeten als trots over de fietstochten die sommige dominicanessen in de Hongerwinter ondernamen om zusters en anderen in de Randstad te helpen.
Op de huid
Het boek, verschenen bij Valkhof Pers, is allereerst voor de zusters geschreven. Maar het kan ook interessant zijn voor familieleden, oud-leerlingen, oud-collega’s en meer algemeen voor allerlei liefhebbers van de nabije historie. Juist omdat de teksten uit de kronieken van de huizen komen, is het alsof de lezer de zusters op de huid zit.
Regina liet de teksten ongemoeid, al deed ze kleine aanpassingen. ‘Zo was er bijvoorbeeld voortdurend sprake van “onze zeereerwaarde goede moeder priorin”, een omschrijving die ik toch maar meestal heb weggelaten’, glimlacht ze.
Krachten
Voor Regina zelf was het werken aan wat uiteindelijk een lijvig en rijk geïllustreerd boek werd ook het beleven van ‘het godsvertrouwen, de gemeenschapszin en het mededogen’ van haar voorgangers. ‘Het waren autonome en weerbare vrouwen’, zegt ze, ‘die ook bereid waren om het evangelie na te leven als ze, bijvoorbeeld, met verslagen Duitse soldaten te maken kregen’.
‘Het verleden werd kracht voor het heden’, schreef een medezuster aan Regina, naar aanleiding van de publicatie. ‘En dat is heel erg raak.’
Klik hier voor de website van de dominicanessen van Neerbosch.
Klik hier voor een achtergrondartikel over de geschiedenis van de congregatie.
