ontemplatieve religieuzen worden in onze tijd interessanter gevonden dan actieve, zo blijkt onder meer uit de kloosterserie van Kruispunt. Op 21 juni speelde de Nederlandse zuster Elisabeth (Bep) van der Wilk een belangrijke rol. Zij pendelt al jaren tussen haar actieve leven in Nederland en haar contemplatieve leven in Caleruega, waar Dominicus werd geboren.
In Kruispunts Kloosterserie bezocht Leo Fijen de 88-jarige Nederlandse zr. Madeleine in Caleruega, Spanje. Hij sprak daar ook haar medezuster en beste vriendin zr. Elisabeth.
Klik hier om de aflevering terug te kijken.
Wat doet u voor werk in Nederland?
Hoewel ik al jaren gepensioneerd ben (ik was hoofd van de educatieve dienst van het Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie en later van Naturalis in Leiden) werk ik nog steeds als vrijwilligster in de educatieve dienst van Naturalis, waar ik vooral bezig ben met het maken of bewerken van educatieve programma’s over &de natuur in het museum’, d.w.z. programma’s aan de hand van museum-objecten, voor schoolgroepen.
Daarnaast ben ik actief in de Dominicaner Orde, hoofdzakelijk binnen mijn congregatie, de dominicanessen van Neerbosch, maar ook in een wat wijder (nationaal en internationaal) kader.
In hoeverre doet u dat als religieus?
Vanzelfsprekend ben ik als totale persoon religieus, dus ik doe àlles als religieus en in het bijzonder als Dominicanes, d.w.z. dat ik het zoeken (&beschouwen’) van (stukjes van de) waarheid heel belangrijk vind en die stukjes ook graag wil uitdragen.
Hoe vaak en hoe lang gaat u naar Caleruega?
Meer dan 40 jaar geleden ging ik voor het eerst (samen met zr. Madeleine!) naar Caleruega in de vakanties, na mijn eigen veldwerk of de veldwerkbegeleiding van studenten (vóór ik het museum indook, was ik verbonden aan de Leidse universiteit). Dat waren dus over het algemeen korte bezoeken. Sinds mijn pensionering ga ik 2x per jaar een maand naar Caleruega.
Het leven in het klooster van de monialen Dominicanessen in Caleruega is in grote lijnen totaal verschillend van mijn dagelijks leven in Nederland. Om te beginnen wordt de dagorde niet bepaald door werk, vergaderingen, enz. maar door de gebedstijden.
Op de tweede plaats bestaat mijn werk daar uit het te woord staan van mensen die aan de deur komen (omdat ze het museum van het klooster willen bezoeken, inlichtingen willen hebben over de geboorteplaats van Dominicus, koekjes willen kopen, op bezoek komen bij één van de zusters, enz.) en daarnaast verzorg ik een deel van de correspondentie in andere talen dan het Spaans, want afgezien van Zr. Madeleine beheerst geen van de zusters een andere taal dan het Spaans.
Is het goed voor u, dat contemplatieve leven?
Ja, want het zet me toch weer even &op een ander been’, doordat de aandacht voor gebed en meditatie vanzelfsprekender is dan in het (nog steeds dikwijls hectische) dagelijks leven en me bewuster bij de &wortels’, de zin van mijn bestaan brengt.
Zuster Elisabeth (rechts) naast haar vriendin zuster Madeleine.
Waarom is er meer belangstelling voor contemplatieve dan voor actieve zusters?
Daar kan ik natuurlijk alleen maar naar gissen, maar ik veronderstel dat het vooral twee oorzaken heeft:
– Als mensen &iets anders’ willen, willen ze dikwijls ook radicaal iets anders en contemplatief leven als religieus (want je kunt natuurlijk ook &in de wereld’ contemplatief leven!) is radicaal anders dan een &normaal’ leven.
– Actieve congregaties waren in het verleden (zeker in Nederland) hoofdzakelijk betrokken bij onderwijs en/of gezondheidszorg. Beide beroepsgroepen zijn inmiddels in Nederland volledig gesubsidieerd. Vroeger gingen mensen wel het klooster in, omdat ze in de verpleging, in de missie (nu: ontwikkelingswerk) of in het onderwijs wilden. Dat kun je tegenwoordig allemaal doen zonder je voor je hele leven vast te leggen.
Het blijkt ook uit het feit dat actieve congregaties die inspelen op hedendaagse (niet-gesubsidieerde) noden wèl belangstelling trekken, zoals de congregatie van Moeder Teresa en de zusters van het Mensgeworden Woord die vanuit Argentinië ook in ons land terecht is gekomen en van wie een Nederlandse algemene overste is.
Overweegt u ooit om definitief voor het contemplatieve leven te kiezen?
Nee. Anders dan Madeleine zou ik het niet lang uithouden. Op den duur zou de (letterlijk) beperkte actieradius me gaan benauwen.
Met dank aan de redactie van Kruispunt voor de foto’s.
Klik hier voor de aankondiging van de uitzending van Kruispunt over twee Nederlandse dominicanessen in een Spaans klooster.
Klik hier voor een achtergrondartikel van de eerder dit jaar overleden John Kuhlmann o.p. over Caleruaga.
