r is geen binnen óf buiten, geen meditatie óf actie, leerde Chris Smoorenburg dankzij zen. Zaterdag kreeg de dominicaan bij zijn tachtigste verjaardag twee boeken aangeboden over zijn werk als zenleraar. 'Als mens ben je verbonden met de wereld en de eeuwigheid’.
Chris Smoorenburg
door Arjan Broers
‘Doe je nog steeds aan zen?’, wordt hem wel eens gevraagd. ‘Zen doet iets met mij’, antwoordt hij dan. Chris Smoorenburg o.p. is dan wel tachtig geworden en is wat stijf van de artrose, zijn ogen twinkelen en zijn zin in zen is ongedoofd. ‘Alles wat ik doe heeft ermee te maken’, zegt hij. ‘Zen is met aandacht zijn, in alles wat je doet.’
Het eerste wat we deden op de wereld was inademen, en ooit zal uitademen het laatste zijn, legt hij uit. ‘Zen is aandachtig ademen, meegaan in de beweging van het leven’. En met een brede grijns: ‘en dat dan zonder erover na te denken…’
Oshida
Bij zijn tachtigste verjaardag kreeg Smoorenburg twee boeken aangeboden: een liber amicorum met persoonlijke getekende en geschreven boodschappen van leerlingen, en een boek over de geschiedenis van de meditatiegroep die hij oprichtte. Zengroep Oshida 1979-2009 heet het, geschreven door Frans de Bont en in eigen beheer gedrukt.
De zengroep is genoemd naar Vincent Shigeto Oshida (1922-2003), een Japanse dominicaan die gaandeweg zijn leven teruggreep naar zijn wortels en de zenmeditatie verbond met zijn roeping.
Hier en nu
Chris Smoorenburg was als jongeman al geboeid door het dominicaanse devies: contemplari et contemplata aliis tradere: bezinnen en dat overdragen. ‘Maar de meditatie bestond destijds uit het nadenken over teksten en ideeën’, zegt hij. ‘Daar kreeg ik genoeg van. Ik zocht naar non-discursieve meditatie, uitgaande van het hier en nu.’
Kan iedereen aan zen doen? 'Als je een lichaam hebt, dan kan het'
Eind jaren zestig, Smoorenburg was pastor in Nijmegen, ontdekte hij bij toeval zen, via een boekje van een Franse monnik. Via het boek Hara van de Duitse psychotherapeut en zenleraar graaf Karlfried von Dürckheim ging hij er echt werk van maken. ‘Ik zat elke dag een half uur, voor het slapen gaan’, zegt Smoorenburg. ‘Dan had ik er tijd voor. Ik voelde direct dat het iets met me deed.’
Gemeenschap
Gaandeweg kreeg Smoorenburg de ruimte van zijn oversten om zich op de zen toe te leggen. Hij maakte contact met andere religieuzen die mediteerden, zoals de monniken van Zundert, en maakte diverse reizen naar de bronnen van de zen. De beroemde jezuïet Hugo Lassalle gaf hem zeer korte leergesprekken. ‘Heel goed’, zei deze tegen de enthousiaste jonge dominicaan, ‘und jetzt alles wieder vergessen und weiter gehen’.
In Nijmegen ontstond spelenderwijs een hele groep beoefenaars: tientallen die regelmatig stil gaan zitten en met aandacht lopen. ‘Meditatie is oefenen in jezelf openstellen’, zegt hij. ‘Als je dat aan mensen leert, zie je dat er vanzelf sangha ontstaat: verbondenheid, gemeenschap.’
Vitaliteit
Dat de vrijwel dagelijkse zenmeditatie Chris Smoorenburg goed heeft gedaan, is te zien. Of liever: te voelen. Hij is de orde dankbaar dat hij zich zo heeft mogen ontwikkelen. Tegelijk had hij van zijn studies meer verwacht, had hij meer willen betekenen voor de toekomst van de dominicanen in Nederland.
‘Mijn broeders hebben me ruimte gegeven, letterlijk en figuurlijk, maar slechts een enkeling had echt belangstelling voor deze vorm van meditatie’, zegt Smoorenburg. ‘Ik had best gewild dat het onderdeel was geworden van onze dominicaanse spiritualiteit. Dat het ons vitaliteit had gebracht. Ik kan me herinneren dat pater Lassalle in Japan een zenmeester vroeg of hij met zijn westerse bagage aan filosofie en theologie aan zen zou kunnen gaan doen. “Jazeker”, zei de meester, “Als je een lichaam hebt, dan kan het”. Maar wij zijn niet gewend om op die manier ons geloof te beleven.’
*
Het boek Zengroep Oshida 1979-2009 is geschreven door Frans de Bont met bijdragen van Chris Smoorenburg en Leon Claessen. Verkrijgbaar voor 10 euro op zaterdagochtenden in de zendo aan de Erasmuslaan 15 te Nijmegen. Het kan ook worden gekocht bij Frans de Bont, na afspraak per telefoon (024-3557567). Bij vooruitbetaling van 13.50 euro op rekening 157850110 t.n.v. F.de Bont wordt het boek per post toegezonden, mits uw adres en postcode zijn vermeld of doorgegeven.
Klik hier voor de website van Zengroep Oshida.
Klik hier voor (Engelstalige) informatie over Oshida op een website voor monastieke interreligieuze dialoog.
