Vredesdorp Neve Sjalom staat alleen

Het Israëlische dorp Neve Sjalom / Wahat al-Salam (oase van vrede) doet zijn naam eer aan. Tijdens de oorlog in Gaza waren de inwoners unaniem van mening dat de militaire acties van Israël geen steun verdienden.
‘We verwerpen a priori iedere vorm van geweld’, zegt Dorit Shippin, verantwoordelijk voor het spirituele centrum van het dorp. ‘Geweld leidt alleen tot meer geweld. We zoeken de oplossing langs andere wegen. We zijn overtuigd dat er niet genoeg pogingen zijn gedaan om tot gesprekken te komen. Zelfs met Hamas is een dialoog mogelijk.’

Zwijgen in crisistijd
Tot een openbare stellingname kwam het niet, omdat de dorpsbewoners het niet eens konden worden of er alleen een humanitaire of ook een politieke boodschap moest uitgaan. Bovendien werd getwijfeld over het nut van een verklaring. Shippin: ‘De ervaring leert dat Israëli’s in crisistijd niet openstaan voor geluiden vanuit Neve Sjalom. Steun voor ons dorp bestaat alleen als het rustig is.’

Bruno Hassar o.p.

Neve Sjalom, genesteld in de heuvels tussen Jeruzalem en Tel Aviv, is een unicum. Het dorp, begin jaren zeventig gesticht door de dominicaan Bruno Hussar, is de enige gemeenschap in Israël waar joden en Palestijnen bewust elkaars gezelschap en nabuurschap zoeken. Ook steden in de omgeving zoals Jeruzalem, Ramle en Lod hebben een gemengde bevolking, maar daar was de pluriformiteit een historisch feit.

School voor vrede
In Neve Sjalom is de werkelijkheid gewild en opzettelijk gecreëerd, zegt algemeen secretaris Eyas Shbeta. De bewoners zijn doorgaans hoogopgeleide mensen met een sterk politiek bewustzijn en een nadrukkelijke wens om de realiteit te veranderen.
In het dorp bevindt zich de eerste binationale, tweetalige lagere school in Israël, de ‘School voor vrede’, waar dialoog en conflictmanagement wordt onderwezen aan scholieren, studenten en professionals, en een pluralistisch spiritueel centrum dat interreligieuze programma’s aanbiedt.

Stichter Bruno Hussar
Eigenlijk had vader Bruno, in Egypte geboren uit joodse ouders en als student in Frankrijk bekeerd, een religieus gemengde gemeenschap voor ogen: christenen, joden en moslims die in spirituele broederschap zouden leven. Met die ambitie pachtte hij een lap grond van de trappisten in Latrun en waakte hij bijna twee jaar alleen in een spaarzaam ingerichte container op de berg.

Huisje van Bruno Hussar

Bezoekers kreeg hij veel, jonge mensen uit het buitenland op zoek naar een inspirerende bestemming, maar juist niet uit de categorie waarop hij hoopte: joden en Palestijnen uit eigen land. Er was, zei hij in het interview in 1991, een ‘ultimatum aan God’ voor nodig om dat te bewerkstelligen. Nu of nooit, dreigde hij de hemel. Kort daarna meldde zich de eerste joodse familie. Tegelijkertijd dienden zich buitenlandse fondsen aan, die bij gebrek aan financiële steun van de Israëlische overheid nodig waren om de droom te verwezenlijken.

Lange wachtlijst
Vandaag de dag wonen 44 families in het dorp, 22 families zijn aangenomen maar wachten nog op een woning, en tientallen kandidaten staan op de wachtlijst. De ballotage is streng. Aan een verhuizing naar Neve Sjalom gaan talloze gesprekken, papierwerk, grafologisch en psychologisch onderzoek, en een cursus in de ‘School voor de vrede’ vooraf.
Dat het accent al snel meer op het samenleven van nationaliteiten dan op dat van religies kwam te liggen, kon vader Bruno wel verteren, zegt Shbeta. ‘Hij was geen goeroe die tot in lengte van dagen werd of wilde worden geraadpleegd. Hij had de basis van de samenleving gelegd en vond dat daarmee zijn taak was afgelopen. Toen we eenmaal op gang waren is hij in Beth Jesaja in Jeruzalem gaan wonen, het dominicaanse centrum voor joodse studies dat hij mede had gesticht. Alleen in de weekeinden kwam hij naar Neve Sjalom. Hij is in 1996 overleden en hier begraven.’

Intifada
Zo eensgezind als de bevolking in Neve Sjalom over de huidige crisis is, zo was het niet altijd. Tijdens de tweede de Intifada (de Palestijnse volksopstand in 2000) kwamen de relaties onder druk te staan nadat dertien Israëlische Palestijnen tijdens demonstraties door veiligheidstroepen waren doodgeschoten.
Begrippen als gelijkheid en gelijkwaardigheid werden door de actualiteit prangende kwesties en in het dorp zelf werden opeens allerlei vormen van ongelijkheid gesignaleerd. De Palestijnse bewoners, is de conclusie achteraf, trokken terecht aan de bel.

In gesprek zijn
Dorit Shippin: ‘De Palestijnen in Israël vormen een vijfde van de bevolking. Als minderheid weten ze meestal veel meer over joden dan omgekeerd. Ze gaan naar joodse scholen en universiteiten, spreken Hebreeuws, werken in een joodse omgeving en zijn gewend zich aan te passen. De meeste joodse bewoners daarentegen komen uit een homogene omgeving. Hier in Neve Sjalom worden ze zich bewust van de ander en leren ze de ander kennen, respecteren en serieus nemen.’
Eyas Shbeta: ‘We omhelzen elkaar niet de hele tijd en we zijn het ook lang niet altijd eens, maar we blijven in gesprek. Als ik het oneens ben met iemand, is het om wat hij denkt, niet meer om wie hij is of wat hij vertegenwoordigt’.

Neve Sjalom staat alleen
De meeste Israëli’s steunden de oorlog, ook allerlei vredesactivisten. Al acht jaar lang, zo is de redenering, worden vanuit Gaza raketten op het zuiden geschoten, ook nadat Israël zich heeft teruggetrokken. De terugtrekking was bedoeld al s de eerste etappe van een vredesproces. Aangezien dat gebaar geen verandering heeft teweeggebracht bij de vijand, mag Israël om zijn burgers te beschermen terugslaan. Want hoe kun je praten met iemand die blijft zeggen dat je geen bestaansrecht hebt?
In Neve Sjalom kan men die logica niet begrijpen. ‘Het is zorgwekkend wat er in de Israëlische maatschappij gebeurt’, zegt Dorit Shippin. ‘Het racisme groeit. Wij voelen ons een eiland in een zee van andersdenkenden. Dat is geen goed gevoel.’

Leontine Veerman

Zie ook http://www.nswas.nl/