Je beste boek tot nu toe’, zo loofde de Leuvense theoloog Stephan van Erp dinsdag het nieuwste boek van Erik Borgman. En de Bossche bisschop Gerard de Korte prees hem voor zijn 'koninklijke reactie’ op kerkelijk wantrouwen uit het verleden.
Bisschop Gerard de Korte
De onverwachte en hoffelijke woorden van mgr. Gerard de Korte, die het eerste exemplaar van het boek in ontvangst nam, troffen doel. ‘Je bent geconfronteerd geweest met kerkelijk wantrouwen’, zei hij tegen de lekendominicaan en Tilburgse hoogleraar theologie.
‘Je hebt daarop koninklijk gereageerd door niet op het wantrouwen in te gaan en door beschikbaar te blijven. Als een ouderwetse seminarieprofessor’, voegde hij er guitig aan toe. ‘Ik ben je daar dankbaar voor. Je bent even vroom als kritisch, even katholiek als oecumenisch. We hebben zulke theologen nodig.’
De boekpresentatie van Leven van wat komt. Een katholiek uitzicht op de samenleving werd op 28 maart gepresenteerd in een zaal van de Tilburgse universiteit, goed gevuld met collega’s van onder meer het Cobbenhagen Center, broeders en zusters uit de Orde en vertegenwoordigers van organisaties uit het katholieke middenveld.
Mgr. De Korte ontvangt het eerste exemplaar
Samen met Thijs Caspers, die de middag presenteerde, draaide Erik Borgman afgelopen jaren het project ‘De katholieke traditie als levende kracht’. De lessen die ze uit de ontmoetingen trokken hebben het boek gevormd, waardoor het zowel een theologisch werk als een in de praktijk verworteld boek is geworden. Bij de presentatie gaven vier vertegenwoordigers van deze organisaties uit zorg, onderwijs, de bankenwereld en hulpverlening bij de presentatie een eerste reactie.
Volgens Erik zelf is het boek ‘militanter geworden dan ik bedacht had’ en dus voluit gelovig. ‘We moeten wel rekening houden met de secularisatie’, zei hij, ‘maar we hoeven er niet in te geloven. We moeten het expliciet over God hebben’.
Het boek is eigenlijk het ‘nooit geschreven document’, zoals het is gaan heten, van Eriks leermeester Edward Schillebeeckx o.p. Hij schreef in 1968 dat hij een document wilde maken over de uitdagingen om de uitkomsten van het Tweede Vaticaans Concilie te vertalen naar de veranderende Nederlandse context. Die tekst is nu geschreven door zijn leerling.
Stephan van Erp, inmiddels hoogleraar theologie aan de Katholieke Universiteit in Leuven, werkte jaren met Erik samen. ‘Ik ga in jouw voetspoor’, zei hij, ‘en ik heb kleinere voeten’. Hij hield een gloedvolle lezing waarin hij het nieuwe boek van Erik Borgman plaatste in diens theologische ontwikkeling en in de ontwikkeling van de theologie van de afgelopen halve eeuw.
‘In 2006 publiceerde je Metamorfosen, waarbij ik me nog afvroeg: waar gaat het hem nou eigenlijk over? Nu ben je veel uitgesprokener. Theologischer én benaderbaarder dan ooit’, zei Van Erp. ‘Ik vind dat je dit boek onmiddellijk moet laten vertalen.’
De theologie van Borgman doet ook een persoonlijk appèl, zo viel te beluisteren, op de lezer. Het hangt niet af van onze visie, analyse en keuzes, zo betoogt hij in allerlei toonaarden, maar van persoonlijke toewijding aan wat er is. ‘Borgman pleit voor een creatieve gehoorzaamheid aan wat zich aandient en dat ook ons herschept’, zei Van Erp. ‘Hij brengt de tegenstellingen bij elkaar en helpt gelovig te kijken.’
*
Erik Borgman, Leven van wat komt. Een katholiek uitzicht op de samenleving, Meinema, ISBN 9789021143965.
Tekst: Arjan Broers. Foto’s: Stephan van Erp
